Mal Değişim Sözleşmesi (Trampa) 2026

Mal değişim sözleşmesi, Türk Borçlar Kanunu’nun 283 ve devamı maddelerinde düzenlenen, tarafların bir mal veya hakkı başka bir mal ya da hak karşılığında devretmeyi üstlendikleri özel bir sözleşme türüdür. Bu sözleşmede temel amaç, para karşılığı bir satış yapmak değil, tarafların karşılıklı olarak birbirlerine mal veya hak devretmesidir. Dolayısıyla mal değişim sözleşmesi, ekonomik değeri olan varlıkların doğrudan mübadele edildiği, her iki taraf için de hem alıcı hem satıcı sıfatının aynı anda doğduğu bir hukuki ilişki niteliği taşır. Uygulamada özellikle taşınmazların, araçların veya ticari hakların karşılıklı değiştirilmesi, tarafların ihtiyaçlarını para kullanmadan karşılamasına imkân tanımış ve bu sözleşme türünü daha da önemli hale getirmiştir. Kanunda satış sözleşmesine büyük ölçüde benzetilen bu sözleşme, birçok durumda satım hükümlerinin kıyasen uygulanmasını gerektirdiğinden hem borçlar hukuku hem de eşya hukuku bakımından oldukça kapsamlı bir değerlendirme alanına sahiptir.

Mal Değişim Sözleşmesi Nedir?

Mal Değişim Sözleşmesi Nedir?

Trampa sözleşmesi, taraflardan birinin diğer tarafa bir veya birkaç şeyin teslim ve mülkiyetini geçirmeyi, diğer tarafın aynı şekilde başka bir veya birkaç şeyin teslim ve mülkiyetini geçirmeyi taahhüt etmesi karşılığında borçlandığı bir sözleşmedir.

Bir başka tanıma göre; mal değişim sözleşmesi, bir hak veya bir malın, başka bir hak veya mal ile değiştirilmesini amaçlayan bir sözleşmedir. Bu sözleşmenin satıştan farkı, satışta karşılık para olduğu halde, mal değişim sözleşmesinde mal veya haktır. Mal ile malın değişimi (trampa) öyle bir sözleşmedir ki, bu sözleşme gereğince taraflar karşılıklı olarak bir malla başka bir malı ya da hakları değiştirerek zilyetlik ve mülkiyetini karşı tarafa geçirmeyi üstlenmektedir.

Mal değişim sözleşmesi, değişim aracı olarak mal değiş tokuşunun yapıldığı ve hukukî adı olarak mal mukabilinde mal mübadelesi veya mal değişimi yapılması konusunda tarafların anlaşmasıdır. Trampa ve trampa sözleşmesi, uygulamada satımın bir çeşidi sayılmaktadır. Trampada mal, para ile değil, başka bir mal ile değiştirilmektedir.

Mal değişimi en az iki malın mülkiyetinin karşılıklı olarak geçirilmesini sağlayan tam iki tarafa borç yükleyen sözleşmelerdendir. Malın malla değişimini içeren rızai bir sözleşmedir. Sözleşmenin geçerliliği için iradelerin kesişmesi yeterli görülmüştür. Ayrıca malların teslimi şart değildir. Trampa sözleşmesinde mübadele ilişkisi içinde olan karşılıklı edimlerden her ikisi de paradan başka bir şeydir. Bu sebeple trampa sözleşmesinde taraflardan her ikisi de satım sözleşmesindeki terimlerle ifade edilmek gerekirse hem satıcı hem de alıcı durumundadır; sözleşmenin kendisine yüklediği şeyin teslimi ve mülkiyetini geçirmeyi borçlanma açısından satıcı, kendisine teslim ve mülkiyetinin geçirilmesi gereken şey açısından alıcı durumunda olunmaktadır.

Mal Değişim Sözleşmesi Örneği

Mal Değişim Sözleşmesinin Satış Sözleşmesiyle İlişkisi Nasıldır?

Mal değişim sözleşmesi, satış sözleşmesine çok benzemektedir. Mal değişim sözleşmesinin satış sözleşmesinden ve satıştan farkı, mal ile malın değişimi sözleşmesinde, mal karşılığında satışta olduğu gibi para değil, başka bir malın mülkiyetinin ya da hakkın geçirileceğinin üstlenilmesidir.

Mal değişiminde, değiştirilecek hak ya da malların değeri arasında yaklaşık olarak bir denklik ve denge olması gerekir. Değerler arasında bir denklik olmadığı takdirde, fazla değerli edimi karşılamak üzere denklik parası denilen bir miktar para ödenmesi söz konusu olur. Edimlerden bir tanesinin para ödenmek suretiyle denkleştirildiği bu durumda, sözleşme karma bir sözleşmeye dönüşmüş olur. Şeye ilişkin edime mal değişimi, paraya ilişkin edime satım sözleşmesinin hükümleri uygulanır; her iki sözleşmeye ait hükümlerin birbiriyle bağdaşmadığı durumlarda, edimlerden hangisinin asli, hangisinin fer’i olduğuna bakılmalı ve asli edime ilişkin hükümler bütün sözleşmeye uygulanmalıdır.

Satım sözleşmesinde amaç sahip olunan mal ya da hakkı bir miktar para karşılığında elden çıkarmak olup önemli olan o miktar parayı elde etmektir. Mal değişim sözleşmesinde ise hem elde edilmek istenen belli bir mal ya da hak vardır, hem de bunun karşılığında elden çıkarılan bir mal ya hak söz konusudur. Elden çıkarılan mal ya da hak karşı edime kavuşmak amacıyla elden çıkarılmıştır. Bu nedenle trampa alacaklısı, belki de satım sözleşmesinde alıcı konumunda olan mal alacaklısından daha çok özenle korunmayı hak etmiştir.

Mal Değişim Sözleşmesinde Satış Hükümlerinin Uygulanması

Kural olarak, mal değişim sözleşmesine satışa ilişkin kurallar uygulanır. Yalnız ayıba ve zapta karşı sorumluluk hakkında, Türk Borçlar Kanunu’nun 284. maddesinde özel bir düzenleme yer almıştır. Satım akdine ilişkin hükümler trampada uygulanır.

Mal Değişim Sözleşmesinde Satıcı Temerrüdü

Mal Değişim Sözleşmesinde Satıcı Temerrüdü

Taraflar malın tesliminde temerrüde düşerlerse, belirli satış sözleşmesinde temerrüdü düzenleyen TBK 212. ve 213. madde hükmünün ve adi mal değişiminde TBK 125 madde hükmünün, yani satıştaki satıcının temerrüdüne ilişkin kuralların uygulanacağı kabul edilir. Mal değişim sözleşmesinde para ödeme amacı olmadığından; alıcının temerrüdüne ilişkin kurallar ve TBK m. 235 hükmü mal değişim sözleşmesinde uygulama alanı bulur. TBK m. 212’de satıcının temerrüdünün sonuçlarına ilişkin kural ve bunun istisnası, TBK m.213’te de temerrütten doğan zararın hesaplanması düzenlenmiştir. TBK m. 212/1’e göre, “Satıcının temerrüdü halinde, borçlunun temerrüdüne ilişkin genel hükümler uygulanır”.

Türk Borçlar Kanunu’nun Borç İlişkisinin Hükümleri kısmında yer alan genel hükümleri düzenleyen 117. m. vd. maddelerinde temerrüdün şartları ile temerrüdün hüküm ve sonuçları düzenlenmiştir. TBK m. 123 ile 125. Madde hükümlerine göre, satıcının temerrüde düşmesi halinde, alıcı her zaman borcun ifasını ve gecikme sebebiyle uğradığı zararlar için tazminat isteme hakkına sahiptir. Alıcı, borcun aynen ifasından vazgeçtiğini hemen bildirmek suretiyle, müspet (olumlu) zararının tazminini isteyebileceği gibi, sözleşmeden de dönebilir (TBK m. 125). TBK m. 124’teki hallerin bulunması halinde, süre verilmesine gerek yoktur.

Zapta ve Ayıba Karşı Tekeffülde Satım Hükümleri

Trampa sözleşmesinde hasarın ve yararın sözleşme ile değil, mülkiyetin devri ile geçtiğini kabul etmek gerekir. Trampa sözleşmesinde hasarın sözleşme ile değil, mülkiyetin devri veya malların teslimi ile geçmesi hakkaniyete ve toplumdaki genel düşünüşe daha uygundur. Ancak satım hükümlerinin trampa sözleşmesinde uygulanacağı hükmü karşısında ifa imkânsızlığı ve beklenmeyen hallerin kıyasen mal değişim sözleşmesine uygulanacağı savunulabilir.

Bu durumda borçlanılan edimle ve ifa imkânsızlığı ile ilgili olarak “halin icabından ve işin niteliğinden” kaynaklanan durumları mümkün olduğunca geniş bir yelpazede düşünerek çözüme varmak gerekmektedir. TBK 284. madde uyarınca, zapta karşı ve ayıba karşı tekeffülün maddi ve şekli şartları konusunda satım sözleşmesine ilişkin hükümler kıyasen uygulanır. Trampa sözleşmesinde özel olarak Türk Borçlar Kanunu’nda düzenlendiği şekliyle zapta ve ayıba karşı tekeffül borcunun ihlali halinde, sözleşen dilerse zararın tazminini ister, dilerse sözleşmeden döner.

Konuya İlişkin Yargıtay Kararları

Avukat Vekalet Ücreti Ne Kadardır?

Avukat vekalet ücreti, hakkınızda yürütülecek işlem ve dava üzerinden belirlenmektedir. Bilindiği üzere her yıl Türkiye Barolar Birliği tarafından hazırlanan “Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi” yasalaşarak yürürlüğe girer. Görülen davalarda avukat vekalet ücreti, bu tarifede belirtilen ücretin altında bir tutar olarak belirlenemez, dolayısıyla her zaman sabit ve kesin değildir. Bununla birlikte Baro tarafından belirtilen asgari ücret tarifesinin üzerinde bir avukatlık ücreti belirlenmesi mümkün olabilir.

İlgili Yazılarımız;

• Mal Değişim Sözleşmesi (Trampa)
• Taşınmaz Satış Vaadi Sözleşmesi
• Sözleşme Özgürlüğü
• Kefalet Sözleşmesi
• Rödovans Sözleşmesi
• Rödovans Sözleşmesinde Tarafların Hak Ve Borçları
• Sözleşme Özgürlüğü
• Avukatlık Kanunu M.35/A
• Kira Sözleşmesi
• Bağışlama Sözleşmesi
• Ödünç Sözleşmesi

Sık Sorulan Sorular -Mal Değişim Sözleşmesi

Sık Sorulan Sorular -Mal Değişim Sözleşmesi

Mal değişim sözleşmesi hakkında en çok merak edilen sorular, hem uygulamada hem de tapu işlemlerinde karşılaşılan pratik durumları içermektedir. Aşağıdaki sorular, Google üzerinde en fazla aratılan ifadelerden yararlanılarak oluşturulmuş ve kullanıcıların gerçek arama niyetine uygun şekilde detaylı şekilde yanıtlanmıştır. Her bir cevap, trampa işlemlerinin hukuki dayanağını, uygulama şeklini ve geçerlilik unsurlarını açıklayıcı niteliktedir.

Mal değişim sözleşmesi ile takas arasındaki temel fark nedir?

Mal değişim sözleşmesi, iki tarafın bir malı başka bir mal ile değiştirmesini konu alır ve karşılıklı mülkiyet naklini içerir. Takasta ise daha geniş bir değişim ilişkisi olabilir ve her zaman mülkiyet devri gerçekleşmek zorunda değildir. Bu nedenle trampa, Borçlar Kanunu kapsamında özel bir sözleşme türü olarak düzenlenmiştir. Tarafların borçları da satış hükümlerine en yakın şekilde belirlenir.

Sözleşme hangi durumlarda geçersiz olur?

Mal değişim sözleşmesi, şekil şartına aykırı yapılmışsa veya tarafların iradesi sakatlanmışsa geçersiz sayılır. Özellikle taşınmazların değişiminde resmi şekil şartına uyulmaması mutlak butlan sebebidir. Ayrıca ayıplı malın bilerek gizlenmesi veya hukuken devri mümkün olmayan malların konu edilmesi de sözleşmeyi geçersiz kılabilir. Tarafların ehliyetsiz olması da bir diğer geçersizlik sebebidir.

Trampa ile takas arasındaki fark nedir?

Trampa, Borçlar Kanunu’nda özel olarak düzenlenmiş karşılıklı mülkiyet devri sözleşmesidir; takas ise iki borcun karşılıklı olarak sona erdirilmesini sağlayan bir hesaplaşma yöntemidir. Bu nedenle trampa somut malların değişimini kapsarken takas para borçları gibi alacakların mahsup edilmesi mantığıyla çalışır. Uygulamada trampa, tapu işlemleri gerektirdiğinden daha sıkı şekil kurallarına tabidir.

Mal ayrılığı sözleşmesi noterde yapılmak zorunda mı?

Mal ayrılığı sözleşmesi, edinilmiş mallara katılma rejiminin değiştirildiği bir anlaşma olduğundan noterlikte düzenleme şeklinde yapılması zorunludur. Bu şekil şartı, eşlerin ileride hak kaybı yaşamaması için hukuken korunmaktadır. Aksi takdirde belge geçerli olmaz ve taraflar yasal mal rejimine tabi olmayı sürdürür. Noter onayı, sözleşmenin ispat gücünü de artırır.

Tapuda trampa ücreti nedir?

Tapuda yapılan trampa işlemlerinde harç, tarafların değişime konu ettiği malların değerine göre hesaplanır. Her iki taraf da kendi edimi üzerinden tapu harcı öder ve bu, satış işlemindeki harç oranlarıyla aynıdır. Ayrıca döner sermaye ve tapu hizmet bedelleri de ödemeye dâhildir. Taraflar isterse harçları kendi aralarında paylaşabilir.

Borçlar Kanunu 347 maddesi nedir?

Borçlar Kanunu’nun 347. maddesi, taşınmaz kirasında sözleşmenin uzaması ve feshi ile ilgili hükümleri düzenlemektedir. Mal değişim sözleşmesi ile doğrudan ilişkili değildir ancak kira konulu trampalarda uygulanabilir hükümler içerebilir. Bu madde, kiracının korunmasına yönelik hükümler içerir. Taraflar, kira ilişkisinin devamı konusunda bu maddeye bağlıdır.

Tapu trampa işlemleri nasıl yapılır?

Tapu trampa işlemi için her iki tarafın da tapu müdürlüğüne başvurması ve gerekli evrakları sunması gerekir. Taraflar karşılıklı olarak mülkiyet devri için imza verir ve tapu memuru resmi senedi düzenler. Değer tespiti yapılarak tapu harçları hesaplanır. Son aşamada tapuya tescil gerçekleştirilir ve işlem tamamlanır.

Notersiz yapılan sözleşmeler geçerli mi?

Eğer trampa konusu taşınır mal ise notersiz yapılan sözleşmeler geçerli olabilir; çünkü kanun yazılı şekil şartı aramaz. Ancak taşınmaz trampasında noter değil, tapu müdürlüğünde resmi senet zorunludur. Bu nedenle notersiz hazırlanan bir sözleşme tapuda geçerli kabul edilmez. Taraflar hak kaybı yaşamamak için resmi şekle uymalıdır.

Kağıt üzerinde yapılan sözleşmenin bir hükmü var mıdır?

Kağıt üzerinde yapılan basit bir mal değişim sözleşmesi, taşınır mallar için geçerli olabilir fakat taşınmazlar için hiçbir bağlayıcılığı yoktur. Taşınmazların trampasında resmi şekle uyulmaması sözleşmenin butlanına yol açar. Taraflar yalnızca aralarında bir niyet beyanı imzalamış olur. Bu nedenle taşınmaz değişimi mutlaka tapuda yapılmalıdır.

İmzalanan bir sözleşme nasıl iptal edilir?

İmzalanan mal değişim sözleşmesi, irade sakatlığı, ayıp, zapt veya hukuka aykırılık sebebiyle iptal edilebilir. Tarafın sözleşmeden dönme hakkını kullanması veya mahkemeye başvurarak butlan/iptal talep etmesi mümkündür. İptal sonrasında taraflar karşılıklı olarak aldıklarını iade etmekle yükümlüdür. Taşınmazlarda tescilin iptali ve eski hale iade istenir.

Mal ayrılığı sözleşmesi geçmişe dönük yapılabilir mi?

Mal ayrılığı sözleşmesi geçmişe dönük yapılamaz; yalnızca ileriye dönük sonuç doğurur. Kanun, mal rejimi değişikliğinin ancak sözleşmenin yapıldığı tarihten itibaren geçerli olmasına izin verir. Geçmiş döneme uygulanması halinde kazanılmış haklar zarar görebileceği için bu durum hukuken kabul edilmez. Taraflar ancak geleceğe ilişkin olarak hak düzenleyebilir.

Tapuda trampa neden yapılır?

Tapuda trampa, özellikle değer olarak birbirine yakın taşınmazların karşılıklı değiştirilmesi amacıyla yapılır. Taraflar para ödemek yerine mülkiyet değişimi tercih eder. Bu yöntem vergi ve yatırım avantajları nedeniyle de sıkça kullanılır. Sözleşme tamamlandığında her iki taraf da yeni taşınmazın maliki olur.

Trampa önalım hakkını engeller mi?

Trampa işlemi satış gibi değerlendirildiğinden paylı mülkiyette önalım (şufa) hakkını doğurabilir. Paydaşlardan biri hissesini trampayla devrederse diğer paydaşlar önalım hakkını kullanabilir. Yargıtay da trampa işlemini satışa benzer bir hukuki sonuç olarak kabul etmektedir. Bu nedenle paydaşlarca dikkat edilmelidir.

Trampa kamulaştırma yüzde kaç?

Trampa bir kamulaştırma yöntemi olarak değil, kamulaştırmayı kolaylaştırıcı bir yöntem olarak kullanılır. Kamulaştırma değerinin belirlenmesi bilirkişi raporlarıyla yapılır ve oran konusu somut dosyaya göre değişir. Belediyeler, kamulaştırma karşılığı trampa teklif edebilir. Bu işlem tamamen tarafların rızasına bağlıdır.

Trampa nedir örnek?

Trampa, örneğin bir tarla ile bir arsa sahibinin bu malları karşılıklı olarak değiştirmesi işlemidir. Her iki taraf da kendi malının mülkiyetini diğerine devreder ve karşılığında yeni bir malın sahibi olur. Bu işlem satışa göre daha karşılıklı ve dengeli bir edim değişimi sağlar. Tüm süreç tapuda resmi olarak tamamlanır.