Ücret Alacağı Davası

Ücret alacağı davası işverence işçiye ödenmesi lazım gelen tutarın tahsili amacıyla iş mahkemelerinde açılan davadır. Genel anlamda ücret bir kimseye bir iş karşılığında işveren veya üçüncü kişiler tarafından sağlanan ve para ile ödenen tutardır. Ücret, kural olarak Türk parası ile işyerinde veya özel olarak açılan bir banka hesabına ödenir. Ücret yabancı para olarak kararlaştırılmış ise ödeme günündeki rayice göre Türk parası ile ödenebilir. Emre muharrer senetle, kuponla veya yurtta geçerli parayı temsil ettiği iddia olunan bir senetle veya diğer herhangi bir şekilde ücret ödemesi yapılamaz.

Ücret Alacağı Nedir?

Ücret en geç ayda bir ödenir. İş sözleşmeleri veya toplu iş sözleşmeleri ile ödeme süresi bir haftaya kadar indirilebilir. İş sözleşmelerinin sona ermesinde, işçinin ücreti ile sözleşme ve kanundan doğan para ile ölçülmesi mümkün menfaatlerinin tam olarak ödenmesi zorunludur.

Ücret alacağı işçi için en önemli hak; işveren için ise başlıca borçtur. Bu durum işçi ve işveren ile ilgili tanımlamalardan anlaşılmaktadır. Bu bakımdan ücret alacağı hizmet görevinin bir karşılığıdır. Ücret, tam olarak emeğin karşılığı, özellikle fiyatı değildir. İşçinin ücreti hak etmesi için mutlaka çalışılmış olması zorunlu değildir. Bazı durumlarda işçinin iş gücünü işverenin buyruğunda hazır bulundurması gerekli ve yeterlidir.

Genel Anlamda Ücret Alacağı Nedir?

Genel anlamda ücret alacağı bir kimseye bir iş karşılığında işveren veya üçüncü kişiler tarafından sağlanan ve para ile ödenen tutardır.” şeklinde tanımlanmıştır. Bu tanımdan da anlaşılacağı gibi, çalışanın emeğine karşılık ödeme sadece para ile yapılabilir.

Geniş Anlamda Ücret Alacağı Nedir?

Geniş anlamada ücret alacağı asıl ücretle birlikte fazla çalışma, hafta tatili, ulusal bayram ve genel tatil ücreti, prim, provizyon ve ikramiye yanında yeme-içme, giyim, barındırma; ısıtma ve aydınlatma şeklinde çeşitli görüntüler gösteren ayni ödemeler gibi, asıl ücrete yapılan ilaveleri kapsamaktadır.

Ücret Alacağının Ödenmemesi

Ücret alacağı ödeme gününden itibaren yirmi gün içinde mücbir bir neden dışında ödenmeyen işçi, iş görme borcunu yerine getirmekten kaçınabilir. Bu nedenle kişisel kararlarına dayanarak işçilerin iş görme borcunu yerine getirmemeleri sayısal olarak toplu bir nitelik kazansa dahi grev olarak nitelendirilemez.  Gününde ödenmeyen ücretler için mevduata uygulanan en yüksek faiz oranı uygulanır.

Bu işçilerin bu nedenle iş akitleri çalışmadıkları için feshedilemez ve yerine yeni işçi alınamaz, bu işler başkalarına yaptırılamaz. İşçilerin yirmi gün ücretlerinin ödenmemesi üzerine işgörme edimini yerine getirmekten kaçınmaları karşısında işveren de çalışmayan günler için ücret ödeme borcundan kurtulmuş olacaktır.

Ücretin Alacağının Miktarı ve Ödendiğinin İspatı

İşçi ücretinin ödendiğini ispat işverene aittir. İşçi, ücretinin ödenmediğini iddia ettiğinde; işverenin emrinde çalıştığını ve hizmet sözleşmesine göre kararlaştırılmış ücretinin ne olduğunu ispat etmesi gerekir. Bunu ispatı halinde hak edilen ücretin ödendiğinin ispat yükümlülüğü işverene düşer. İşveren borcunu yerine getirmiş olduğunu yazılı bir belge ile ispat ederse bu durumda ücretin ödenmediğinin ispat külfeti işçiye düşer. İşverenlerin bir kısmı kayıt dışı ücret ödemeleri yapmaktadırlar.

Böyle ödenen ücretin ispatı zor olmaktadır. Ülkemizde ücret ödenmesi uygulamasında bazı işverenler işçilerine, piyasa şartlarına göre oluşan bir ücret ödedikleri halde , sosyal sigorta primini ve vergisini asgari ücrete göre hesaplayıp yatırmakta böylece asgari ücret dışındaki bir miktar kayıt dışı olarak açıktan işçiye ödenmektedir. İşçi ücretini tam olarak ödeyen işveren , daha çok hizmet sözleşmesinin sona ermesine bağlı haklardan olan ihbar ve kıdem tazminatlarını da asgari ücret üzerinden hesaplayıp ödemek istemektedirler.

Asgari Ücret Nedir?

İşçi ve işveren istedikleri kadar işçi ücretlerini yüksek düzeyde belirleyebilirlerse de bu maddede öngörülen esaslara aykırı olarak bir ücret kararlaştıramazlar. Yani azami ücret tarafların serbest iradelerine bırakılmış olmasına karşın asgari ücret devletin belirlediğinden az olamaz. Bu hususta devlet, çalışanların yaşam düzeyini yükseltmek, çalışma hayatını geliştirmek için çalışanları korumak, çalışmayı desteklemek ve işsizliği önlemeye elverişli bir ortam oluşturmakla ilgili tedbirleri aimakla yükümlü tutulmuştur.

İbraname Nedir?

İşveren hizmet akdi sona eren işçisine çalıştığı sırada ödeyemediği alacakları ödeyerek veya yapmış bulunduğu ödemelerden dolayı borcu bulunmadığını belirten belgeyi imzalatmak suretiyle borçlu olmadığını ispatlayabilir. İş Kanununda ibranameler konusu düzenlenmiş ise de 6098 sayılı Türk Borçlar Kanununda da bu hususta bir düzenleme yapılmıştır. İbra sözleşmesinin yazılı olması, ibra tarihi itibarıyla sözleşmenin sona ermesinden başlayarak en az bir aylık sürenin geçmiş bulunması, ibra konusu alacağın türünün ve miktarının açıkça belirtilmesi, ödemenin hak tutarına nazaran noksansız ve banka aracılığıyla yapılması şarttır. Bu unsurları taşımayan ibra sözleşmeleri veya ibraname kesin olarak hükümsüzdür. İbraname işçi çalışırken alınmışsa geçerli sayılmaz.

Ücret Alacağı Davalarına İlişkin Örnek Yargıtay Kararları

YARGITAY 9.Hukuk Dairesi Esas: 2016/ 30123 Karar: 2020 / 14685 Karar Tarihi: 04.11.2020:

” Somut olayda; davacı mühendis olduğunu ve resmi kayıtlarda ücretinin asgari ücret olarak gösterilmesine rağmen gerçekte en son net ücretinin aylık 4.500,00 TL olduğunu iddia etmiş, davalı ise davacıyı asgari ücret karşılığında çalıştırdığını savunmuştur. Davacı tanıklarının işyeri çalışanı olmadığı, birisinin davacının kuzeni, diğerinin ise davacının asker arkadaşı olduğu ve davacının ücreti konusunda davacıdan aldıkları duyuma dayalı bilgilere sahip oldukları anlaşılmakla mahkemece bu tanıkların beyanının ücret tespitinde dikkate alınması mümkün değildir.

Davacının fiilen yaptığı iş ve işyerinin özellikleri birlikte değerlendirildiğinde yukarıda açıklanan şekilde meslek odalarından ve …’ten sorulmak suretiyle emsal ücret araştırması yapılarak sonucuna göre karar verilmesi gerekirken, eksik inceleme ile karar verilmesi hatalıdır.”

YARGITAY 9.Hukuk Dairesi Esas: 2016/ 30200 Karar: 2020 / 14567 Karar Tarihi: 03.11.2020:

“Taraflar arasında görülen dava sonucunda verilen kararın, temyizen incelenmesi davalı vekili tarafından istenilmekle, temyiz talebinin süresinde olduğu anlaşıldı. Dava dosyası için Tetkik Hakimi tarafından düzenlenen rapor dinlendikten sonra dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü

Davacı İstemi

Davacı vekili asıl dava dilekçesinde, davacının davalı apartmanda kapıcı olarak çalıştığını, haklı ve geçerli neden olmaksızın işten çıkarıldığını, kıdem ve ihbar tazminatı, yıllık ücretli izin, fazla mesai, ulusal bayram ve genel tatil ücret alacaklarını davalıdan tahsilini talep etmiştir

Davacı vekili … 4. İş Mahkemesinin 2015/668 esas sayılı dava dosyasında çalıştığı dönem içinde eksik ödenen maaş ve hafta tatili ücret alacakları için dava açmış, mahkemesince 2015/464 karar sayılı kararla 26/11/2015 tarihi itibariyle birleştirme kararı verilmiştir.

Davalı Cevabı

Davalı vekili, davacının herhangi bir alacağının bulunmadığını, davacının kısmi süreli iş sözleşmesi ile haftalık 3 saat çalıştığını savunarak davanın reddini talep etmiştir.

Mahkeme Kararının Özeti ve Yargılama Süreci:

Mahkemece, toplanan kanıtlar ve bilirkişi raporuna dayanılarak, davacının davalı apartmana ait kapıcı dairesinde kalarak apartmanın kapıcısı olarak tüm işleri yaptığı, tüm mesaisine davalı apartmana hasrettiği, bu nedenle davacının tam zamanlı hizmet akdi ile davalı iş yerinde çalıştığı, son ücretinin dinlenen tanık beyanlarına göre kapıcı asgari ücreti olduğu, haklı nedenle fesih hallerini ispat yükü kendisine düşen işverenin haklı fesih nedenlerini ispatlayamadığı, davacıya kıdem tazminatının ödenmesinin gerektiği, yıllık izinlerinin tamamının kullanıldığını işverenin ispatlayamadığı,

Ulusal Bayram Genel Tatil günlerinin bir kısmında çalıştığını davacının tanık beyanları ile ispatladığı, ücret ve eklerinin tamamının ödendiği ispat yükü kendisinde olan işverenin bu durumu ispatlayamadığı, davacının çalıştığı dönem içerisinde aylık asgari ücretlerinin kendisine hiç ödenmediği, davacının haftalık çalışması 45 saati geçmediğinden fazla mesai alacağı bulunmadığı, davacının çalıştığı dönem içerisinde maaşlarını alamadığı iddiası karşısında ispat yükü kendisine düşen işverenin davacının aylık ücretlerini ödediğini ispatlayamadığı gerekçesiyle asıl ve birleşen dava yönünden bir kısım işçilik alacaklarının kısmen kabulüne karar verilmiştir.”

Ücret alacağı davaları ne kadar sürer?

Adalet Bakanlığı tarafından yargıda hedef süreler belirlenmiştir. Bu süreler davanın konusu ve niteliği uyarınca belirlenmiş olup İstinaf ve Yargıtay aşamaları bu süre içinde değerlendirilmez. Pratik uygulamalara göz atıldığında;

• Dilekçelerin tam ve eksiksiz olması
• Tebligat süreleri
• Varsa tanıkların dinlenmesi gibi süreçler dava içeriğine göre değişiklik gösterir.

Genel ortalamalara bakıldığı zaman tazminat davalarının ortalama olarak 12 ila 24 ay arasında sonuçlandığı söylenebilir. İlk derece mahkeme kararının ardından başlayan İstinaf ve Yargıtay aşamaları hesap edildiğinde bir davanın 3-4 yıla kadar uzaması mümkündür.

Avukat vekalet ücreti ne kadardır?

İş avukatı ücreti, hakkınızda yürütülecek işlem ve dava üzerinden belirlenmektedir.  Bilindiği üzere her yıl Türkiye Barolar Birliği tarafından hazırlanan “Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi” yasalaşarak yürürlüğe girer.  Türk hukuku kapsamında görülen davalarda avukat vekalet ücreti, bu tarifede belirtilen ücretin altında bir tutar olarak belirlenemez. Dolayısıyla iş hukuku avukatı vekalet ücreti her zaman sabit ve kesin değildir. Bununla birlikte Baro tarafından belirtilen asgari ücret tarifesinin üzerinde bir avukatlık ücreti belirlenmesi mümkün olabilir. (2023 Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi için tıklayınız.)

İlgili yazılarımız;

• Ücret Alacağı Davası
• İhbar tazminatı
• Kıdem tazminatı
• Arabuluculuk Nedir?
• İş hukuku şirket danışmanlığı
• Hizmet tespiti davası
• İş sözleşmelerinin hazırlanması, düzenlenmesi, feshi
• İşçi alacağı davası
• Fazla mesai, UBGT, hafta tatili ve yıllık ücretli izin alacağı
• Bakiye ücret alacağı
• İş akdinin haklı nedenle feshi
• İşe iade davası
• İş kazasından kaynaklanan tazminat davaları
• İşe iade davaları başta olmak üzere iş hukuku kapsamında düzenlenen dava ve takip işlemlerini yürütmekteyiz.

Bizimle nasıl iletişime geçebilirsiniz?

Her türlü avukatlık ve hukuki danışmanlık hizmetleri hakkında bilgi almak için 0545 588 0258 numaralı telefondan numarası üzerinden tarafımıza ulaşabilir, her türlü sorunuz için irembikedemirhan@gmail.com adresine mail gönderebilirsiniz. Ücretli danışmanlık veya avukatlık hizmeti almak için tarafımız ile iletişime geçebilirsiniz. (Avukatlık Kanunu uyarınca ücretsiz danışmanlık ve bilgi verme hizmetimiz bulunmamaktadır.)

AV.İREM BİKE DEMİRHAN