Dolandırıcılık Suçu (TCK m.157)

Dolandırıcılık suçu, Türk Ceza Kanunu’nda mal varlığına karşı işlenen suçlar bölümünde yer alan ve uygulamada sıklıkla karşılaşılan bir suçtur. Suçu malvarlığına karşı işlenen diğer suçlardan ayıran, failin hileli davranışlarla bir kimseyi aldatıp onun veya başkasının zararına olarak, kendisine veya başkasına yarar sağlamasıdır. Mağdurun iradesinin hatalı biçimde oluşmasını sağlamak için hileli davranışlarda bulunulması bu suçun temel özelliğidir. Kasıtlı suçlardandır. Kişinin bu suçtan dolayı cezalandırılabilmesi için dolandırıcılık kastı olması gerekmektedir. Dolandırıcılık kastı olmayan durumlarda, başkasının zararına olarak yarar sağlanması halinde suç işlenmiş sayılmaz. Kastın varlığı her somut olay bakımından yargılama aşamasında değerlendirilir.

Dolandırıcılık Suçu Nedir?

Dolandırıcılık suçu Türk Ceza Kanunu madde 157’de düzenlenmiştir;

Madde 157: “Hileli davranışlarla bir kimseyi aldatıp, onun veya başkasının zararına olarak, kendisine veya başkasına bir yarar sağlayan kişiye bir yıldan beş yıla kadar hapis ve beşbin güne kadar adlî para cezası verilir.”

Dolandırıcılık Suçunun Şartları Nelerdir?

Dolandırıcılık suçu, serbest hareketli bir suç olduğundan birçok farklı hareket tarzıyla işlenebilecek bir suçtur. Ancak tüm hareketlerin ortak altyapısını teşkil eden, dolandırıcılık suçunun şartları olarak nitelenebilecek üç koşul vardır:

1. Hileli Hareket: Hile, nitelikli yalandır. Kişinin iradesinin yanıltılması gerekmektedir Hileli söz ve davranışlar, bir kimsenin olguya dair algısını bozacak, çarpıtacak ve mağdurun aldatılmasına temel hazırlayacak söz ve davranışlardır. Dolandırıcılık suçunda tipikliğin meydana gelmiş olabilmesi için fail, hileli davranışlarla mağduru manipüle etmiş olmalıdır
2. Aldatıcılık: Hileli davranışların mağduru aldatabilecek nitelikte olması gerekir. Her somut olayda hileli hareketin mağduru aldatabilecek boyutta olup olmadığı ayrı ayrı tespit edilmelidir. Hangi hareketin aldatmaya elverişli olduğu somut olaya göre ve mağdurun içinde bulunduğu duruma göre belirlenmelidir.
3. Zarar: Dolandırıcılık suçunun vücut bulması için suç teşkil eden fiil nedeniyle bir zarar ortaya çıkmalıdır. Suçun faili, mağdurun veya başkasının zararına, kendisinin veya başkasının yararına haksız bir fayda elde etmelidir.

Dolandırıcılık Suçunun Cezası Nedir?

Dolandırıcılık suçunun basit halinin cezası, bir yıldan beş yıla kadar hapis ve Beşbin güne kadar adli para cezasıdır. Dolandırıcılık suçunun nitelikli hallerin gerçekleşmesi halinde ise üç yıldan on yıla kadar hapis ve Beşbin güne kadar adli para cezasına hükmedilir. Türk Ceza Kanunu’nun yukarıda belirtildiği üzere madde 158/1- e,f,j,k,l bentlerinde sayılan hallerle işlenmesi durumunda hapis cezasının alt sınırı dört yıldan, adli para cezasının miktarı suçtan elde edilen menfaatin iki katından az olamayacaktır. Dolandırıcılık suçunun, bir hukuki alacağın tahsil edilmesi amacıyla gerçekleştirilmiş olması halinde ise fail hakkında altı aydan bir yıla kadar hapis cezasına veya adli para cezasına hükmedilecektir.

Dolandırıcılık Suçunda Cezayı Arttıran Haller Nelerdir?

TCK md.158’ deki nitelikli dolandırıcılık ila TCK md.157’deki basit dolandırıcılık suçlarının, üç veya daha fazla kişi tarafından birlikte işlenmesi hâlinde verilecek ceza yarı oranında; suç işlemek için teşkil edilmiş bir örgütün faaliyeti çerçevesinde işlenmesi hâlinde verilecek ceza bir kat artırılır.

Üç veya daha fazla kişi tarafından birlikte işlenen dolandırıcılık suçlarında; TCK md.157’de düzenlenen basit dolandırıcılık suçunun cezası, 1,5 yıldan 7,5 yıla kadar hapis cezası 7.500 güne kadar adli para cezasıdır.

TCK md.158/2 düzenlenen nitelikli dolandırıcılık suçunun cezası, 4,5 yıldan 15 yıla kadar hapis cezası ve 7,500 güne kadar hapis cezasıdır.

Suçun Nitelikli Unsurları

Nitelikli dolandırıcılık suçu, TCK’nın 158. Maddesinde düzenlenmiştir. Nitelikli dolandırıcılık suçu, dolandırıcılık teşkil eden fiilin şu şekillerde işlenmesi halinde söz konusu olur:

• Dinin istismar edilmesi,
• Kişinin içinde bulunduğu zor durumdan yararlanılması,
• Kişinin algılama yeteneğinin zayıflığından faydalanılması,
• Kamu kurum veya kuruluşlarının araç olarak kullanılması veya bu kurumların zararına işlenmesi,
• Basın-yayın kuruluşlarının sağladığı kolaylıklardan yararlanarak işlenmesi,
• Bilişim sistemlerinin, banka veya kredi kurumlarının araç olarak kullanılması,
• Ticari faaliyet sırasında işlenmesi,
• Serbest meslek sahibinin mesleğine duyulan güveni kötüye kullanarak işlemesi,
• Sigorta bedelini almak maksadıyla işlenmesi.

Nitelikli dolandırıcılık suçu, yukarıdaki unsurlar var ise gerçekleşmektedir. Dolandırıcılık suçunun daha üst hali ve cezası yüksek olan çeşididir.

Teşebbüs ve Etkin Pişmanlık Nedir?

Kişinin aldatmaya yönelik hileli hareketlerine başlanmış olması ile suça teşebbüs mümkün hale gelir. Bu durumda kişinin hileli davranışlarda bulunduktan sonra yarar elde etmekten vazgeçerek, suç yolundan dönmesi halinde dolandırıcılık suçu teşebbüs aşamasında kaldığı için suç oluşmaz. Ancak aldatmaya yönelik hileli hareketleri bir zarara yol açmışsa o suçtan cezalandırılır. Etkin pişmanlık, suç sonrası kişinin pişman olmasıdır. Etkin pişmanlık hükümlerinden yararlanmak için mağdurun zararını aynen geri vermesi ya da zararı ödemesi gerekir. Dolandırıcılık suçu tamamlandıktan sonra soruşturma aşamasında, etkin pişmanlığın gösterilerek zararın karşılanması durumunda verilecek ceza üçte ikisine kadar indirilir. Kovuşturmaya başlandıktan sonra ise ancak hüküm verilmeden önceye kadar etkin pişmanlıktan yararlanılabilir; bu halde de ceza yarı oranında indirilir.

Şikayet ve Uzlaşma

Dolandırıcılık suçu resen kovuşturulur, şikayete tabi değildir. Ancak suçun şu iki halde işlenmesi durumunda şikayet aranır ve uzlaşma hükümleri uygulanır.

• Hukuki ilişkiye dayanan alacağını tahsil etmek için işlemesi,
• Akrabalık ilişkisi içinde bulunduğu kişilere karşı işlenmesi.

Dolandırıcılık eğer hukuki bir ilişkiye dayanan alacağın tahsil edilmesi için ortaya çıkmışsa suçun oluşması şikayete tabi olur. Uzlaşma için ise soruşturma veya kovuşturma aşamasında savcılığın öncelikle uzlaştırma prosedürlerini uygulaması, uzlaşma sağlanamadığı durumunda yargılama aşamalarına devam etmesi gerekir.

Suçun Adli Para Cezasına Çevrilmesi

Suçun basit halinin cezası 1 yıldan 5 yıla kadar hapis ve 5000 güne kadar adli para cezasıdır. Bu durumda kişiye verilecek ceza hem hapis cezası hem de adli para cezasıdır. Suçun basit şekilde işlenmesi durumunda hapis cezası, koşulların sağlanmasıyla birlikte adli para cezasına çevrilebilir.

Dolandırıcılık Suçunda Zamanaşımı

Dolandırıcılık suçunun temel şekli bakımından zaman aşımı süresi Türk Ceza Muhakemesi Kanunu ilgili hükümleri uyarınca suçun ve failin öğrenildiği tarihten itibaren 8 yıldır. Nitelikli dolandırıcılık suçu bakımından zaman aşımı süresi ise 15 yıldır.

Görevli ve Yetkili Mahkeme

Dolandırıcılık suçunun basit hali bakımından görevli mahkeme asliye ceza mahkemeleridir. Nitelikli haller bakımından ise ağır ceza mahkemeleri görevlidir. Davaya bakmakla yetkili mahkeme suçun işlendiği yer mahkemesidir. Dolandırıcılık suçunda netice failin kendine veya üçüncü bir kişi lehine yarar elde etmesi ile gerçekleşeceğinden yetkili mahkeme yararın sağlanmış olduğu (neticenin gerçekleştiği ) yer mahkemesidir.

Ceza davaları ne kadar sürer?

Ceza hukukunu ilgilendiren davalarında süre mahkemenin yoğunluğuna ve dosyanın kapsamına göre değişebilmektedir. Adalet Bakanlığı tarafından yargıda hedef süreler belirlenmiştir. Bu süreler davanın konusu ve niteliği uyarınca belirlenmiş olup İstinaf ve Yargıtay aşamaları bu süre içinde değerlendirilmez. Pratik uygulamalara göz atıldığında;

• Soruşturmanın tamamlanması
• Tanıkların dinlenilmesi
• Delillerin toplanmasında geçen süreçler davanın süresini etkilemektedir.

Ancak bir davanın en kısa süre içerisinde sonuçlanması doyanın yakından takip edilmesi ile birebir ilgilidir. İyi bir dosya takibi davanın gereksiz uzamasını engellemektedir.

Ceza avukatı vekalet ücreti ne kadardır?

Ceza avukatı vekalet ücreti, hakkınızda yürütülecek işlem ve dava üzerinden belirlenmektedir. Bilindiği üzere her yıl Türkiye Barolar Birliği tarafından hazırlanan “Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi” yasalaşarak yürürlüğe girer. Ceza hukuku kapsamında görülen davalarda avukat vekalet ücreti, bu tarifede belirtilen ücretin altında bir tutar olarak belirlenemez, dolayısıyla her zaman sabit ve kesin değildir. Bununla birlikte Baro tarafından belirtilen asgari ücret tarifesinin üzerinde bir avukatlık ücreti belirlenmesi mümkün olabilir.