Coğrafi İşaret ve Geleneksel Ürün Adı Hakkı

Coğrafi işaret ve geleneksel ürün adı Sınai Mülkiyet Kanununun (SMK) madde 33 ve devamında incelenmektedir.

Coğrafi İşaret Nedir?

SMK 34 üncü maddesinde coğrafi işaret tanımlanmıştır. Buna göre; Coğrafi işaret, Belirgin bir niteliği, ünü ya da diğer özellikleri bakımından kökenin bulunduğu yöre, alan, bölge veya ülke ile özdeşleşmiş ürünü gösteren işarettir.

Coğrafi İşaretlerin Tescili

Coğrafi işaretler, özelliklerine göre menşe adı ya da mahreç işareti olarak tescil edilmektedir. Bu özellikleri;

1. Coğrafi sınırları belirlenmiş bir yöre, bölge veya istisnai durumlarda ülkeden kaynaklanan, tüm ya da esas özelliklerini bu coğrafi alana özgü doğal ve beşeri unsurlardan alan, üretimi, işlenmesi ve diğer işlemlerin tümü bu coğrafi alanın sınırları içinde gerçekleşen ürünleri tanımlayan adlar, menşe adıdır.
2. Coğrafi sınırları belirlenmiş bir yöre, bölge ya da ülkeden kaynaklanan, belirgin bir niteliği, ünü veya diğer özellikleri bakımından bu coğrafi alan ile özdeşleşen üretimi, işlenmesi ve diğer işlemlerinden en az biri belirlenmiş coğrafi alanın sınırları içinde yapılan ürünleri tanımlayan adlar, mahreç işaretidir.

Coğrafi bir yer adı içermese de yukarıda belirtilen koşulları taşıyan bir ürünü belirtmek için geleneksel olarak kullanılan, günlük dilde yerleşmiş ve coğrafi bir yer adı içermeyen adlar da menşe adı ya da mahreç işareti olabilir.

Geleneksel Ürün Adı Nedir?

Menşe adı ya da mahreç işareti kapsamına hiç girmeyen ve ilgili piyasada bir ürünü tarif etmek için geleneksel olarak en az (otuz) yıl süreyle kullanıldığı kanıtlanan adlar, aşağıda belirtilen koşullardan en az birini sağlamaları durumunda geleneksel ürün adı alarak tanımlanmaktadır. Bu koşullar;

1. Geleneksel üretim ya da işleme yöntemi veya geleneksel bileşimden kaynaklanması,
2. Geleneksel ham madde ya da malzemeden üretilmiş olmasıdır.

Tescil Edilmeyecek Adlar Nelerdir?

1. Menşe adı, mahreç işareti ve geleneksel ürün adı tanımına ve kapsamına girmeyen adlar,
2. Ürünlerin öz adı olmuş adlar,
3. Kamu düzenine ya da genel ahlaka aykırı adlar,
4. Ürünün gerçek kaynağı konusunda halkı yanıltabilecek olan bitki tür ve çeşitleri, hayvan ırkları veya benzeri adlar,
5. Sınai Mülkiyet Kanunu’nun 3. maddesinde belirtilen, Türkiye Cumhuriyeti vatandaşları, Türkiye Cumhuriyeti sınırları içinde yerleşim yeri olan ya da sınai veya ticari faaliyette bulunan gerçek ya da tüzel kişiler, Paris Sözleşmesi veya 15.04.1994 tarihli Dünya Ticaret Örgütü Kuruluş Anlaşması hükümleri uyarınca başvuru hakkına sahip kişiler, karşılıklılık ilkesi uyarınca, Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlarına sınai mülkiyet hakkı koruması sağlayan devletlerin vatandaşları tarafından başvuru yapılmış olmasına rağmen kendi ülkesinde korunmayan, koruması sona eren ya da kullanılmayan adlar,
6. Tescilli ya da başvurusu yapılmış bir coğrafi işaret ile tamamen veya kısmen eş sesli olan ve tüketiciyi yanıltabilecek adlar,

Coğrafi işaret olarak tescil edilememektedir.

Geleneksel ürün adı olarak tescil edilmeyecekler;

1. Geleneksel ürün adına ilişkin koşulları taşımayan adlar (34. Maddede belirtilenler),
2. Ürünün genel özelliğini belirten adlar,
3. Ürünün niteliği konusunda halkı yanıltabilecek adlar.
4. Kamu düzeni ya da genel ahlaka aykırı adlar,
5. Sınai Mülkiyet Kanunu’nun 3. maddesinde koşulları taşıyan kişiler tarafından başvurusu yapılmış olmasına rağmen kendi ülkesinde korunmayan, koruması sona eren ya da kullanılmayan adlar’ dır.

Tescil Başvurusu ve İtirazlar

Başvuru Hakkı

1. Üretici grupları,
2. Ürün veya ürünün kaynaklandığı coğrafi alanla ilgili kamu kurum ve kuruluşları ile kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları,
3. Ürünle ilgili olarak kamu yararına çalışan ya da üyelerinin ekonomik çıkarlarını korumaya yetkili dernekler, vakıflar, kooperatifler,
4. Ürünün tek bir üreticisi varsa, bu durumu ispatlaması koşuluyla ilgili üretici,

tescil için başvurma hakkına sahip bulunmaktadır .

Başvuru Koşulları

Coğrafi işaret başvurusu için;

1. Başvuru yapanın kimliğine ve başvuru hakkına sahip olunması, başvuru formu düzenlenmesi,
2. Başvuruyu yapan gerçek ya da tüzel kişinin ürünün tek üreticisi olması halinde bu hususu ispatlayan bilgi ve belgeler,
3. Tescili istenen coğrafi işaretin; a) adı, b) mahreç işaretinden hangisine uygun olduğuna ve ürün grubuna ilişkin bilgi ile coğrafi işaret tanımına uygunluğunu kanıtlayan bilgi ve belgeler,
4. Ürünün tanımı, ürünün ve gerekiyorsa hammaddesinin fiziksel, kimyasal, mikrobiyolojik ve duyusal özelliklerini açıklayan teknik bilgi ve belgeler,
5. Coğrafi alanın sınırlarını açıkça tanımlayan ve belirleyen bilgi ve belgeler,
6. Üretim metoduna ve varsa söz konusu ürüne özelliğini veren yerel üretim teknikleri ile usul ve adetlere ait bilgi ve belgeler,
7. Coğrafi işaret tanımı kapsamında coğrafi işaret tesciline konu olan ürünün niteliğinin ününün ya da diğer özelliklerinin söz konusu coğrafi alan ile bağlantılarını kanıtlayan bilgi ve belgeler,
8. Ürünün söz konusu coğrafi alandaki tarihsel geçmişine ilişkin bilgi ve belgeler,
9. Denetim biçimini ayrıntılı olarak açıklayan bilgi ve belgeler,
10. Coğrafi işaretin kullanım biçimi ve varsa etiketleme ve ambalajlama usullerini açıklayan bilgiler,
11. Başvuru ücretinin ödendiğine dair belge sunulması gerekmektedir.

Geleneksel Ürün Adı Başvurusu

Geleneksel ürün adı başvurusu için;

1. Başvuru yapanın kimliğine ve başvuru hakkına sahip olanlardan hangisine dahil olduğuna ilişkin bilgileri gösteren başvuru formu,
2. Tescili istenen geleneksel ürün adına ve ürün grubuna ilişkin bilgi ile tanıma uygunluğunu kanıtlayan bilgi ve belge,
3. Ürünün tanımı, ürünün ve gerekiyorsa hammaddesinin fiziksel, kimyasal, mikrobiyolojik ve duyusal özelliklerini açıklayan teknik bilgi ve belgeler,
4. Ürün içeriğinde yer alan hammadde ve diğer bileşenlerin özellikleriyle birlikte ürün karakteristiğine işaret eden ürün hazırlama tekniklerinin de açıklandığı üretim metodu tanımı,
5. Denetim biçimini ayrıntılı olarak açıklayan bilgi ve belgeler,
6. Geleneksel ürün adının kullanım biçimine ve varsa etiketleme ve ambalajlama usullerini açıklayan bilgi ve belgeler,
7. Başvuru ücretinin ödendiğine ilişkin bilgi ve belge, gerekli bulunmaktadır.

Yabancı Ülke Kaynaklı Başvurular

Yabancı ülke kaynaklı coğrafi işaret ya da geleneksel ürün adı başvurularında aşağıdaki koşullar aranmaktadır.

1. Başvuruya konu coğrafi işaret ya da geleneksel ürün adının kaynak ülke veya dahil olduğu uluslararası topluluk tarafından korunuyor olması,
2. Denetim koşullarının kaynak ülkede sağlanmış bulunması,
3. Kaynak ülkenin, Türkiye’den yapılacak coğrafi işaret ya da geleneksel ürün adı tescil başvurularına eşit koruma sağlaması.

İtiraz ve İtirazın İncelenmesi

Başvuru yapan, başvurusu reddedildiği takdirde, ret kararı kendisine kurumca bildirilmektedir. Bu bildirim gününden itibaren (iki) ay içinde kuruma itirazda bulunabilmektedir. İtiraz dilekçesi gerekçeli olacaktır. İtirazın yazılı olması zorunludur. Sözlü itiraz geçerli değildir.

Üçüncü Kişilerin İtirazı

Tescil isteminin bu kanunun 33 ila 37. maddeleri uyarınca uygun bulunmadığı iddiasıyla üçüncü kişiler ya da önceki tarihli herhangi bir hak sahibi başvurunun bültende yayımlandığı tarihten itibaren (üç) ay içinde kuruma itirazda bulunabilmektedir. Bu itiraz da yazılı olacak ve gerekçeli bulunacaktır. İtiraz yapıldığı, başvurana bildirilmekte ve görüşü istenmektedir.

İtiraz Yapma Koşulları

İtiraz yapıldığında itiraza ilişkin ücretin itiraz süresi içinde ödenmesi gerekmektedir. Alınacak bilgi ve belgenin de bu itiraz süresi içinde kuruma sunulması gerekmektedir. Aksi takdirde itiraz yapılmamış sayılmaktadır. Kamu kurum ve kuruluşlarınca yapılan itirazlar ücrete bağlı bulunmamaktadır. Yani ücret alınmamaktadır.

Kurulun İtirazları İncelemesi

Kurul, yapılan itirazları Sınai Mülkiyet Kanunu’nun 33 ila 37 ve 39. maddeleri ile 48. madde hükümlerini de göz önünde tutarak incelemektedir. Kurul, itirazla ileri sürülen hususların değerlendirilmesi için ilgili kurum ya da kuruluşlardan görüş isteyebilir. Bu görüşler dolayısıyla ücret talep edilmesi halinde bu ücretler itirazda bulunan tarafından ödenecektir. Kurum tarafları uzlaşmaya davet edebilir. Uzlaşma ile ilgili 6325 sayılı kanun kuralları göz önünde tutulmaktadır. İtirazın incelenmesi sonucunda başvurunun biçim veya kapsamında değişiklik yapılması halinde başvurunun son hali, değişikliğe uğrayan kısmı ayrıca belirtilmek suretiyle bültende yayımlanmaktadır. Bu yayıma artık itiraz edilememektedir. İtiraz üzerine tescil başvurusunun reddedilmesi kararı da Bültende yayımlanmaktadır.

Tescil ve Değişiklik Talebi

Tescil

Bültende yayımlandığı tarihten itibaren (üç) ay içinde bir itiraz olmadığı takdirde ya da itiraz yapılmış ve reddedildiği takdirde veya itirazların değerlendirilmesi sonucunda değişikliğe uğramış başvuru, bildirim tarihinden itibaren (iki) ay içinde tescil ücretinin ödenmesi ve ödendiğine dair bilginin aynı süre içinde kuruma sunulduğu takdirde tescil edilmekte, sicile kaydedilmekte ve Bültende yayımlanmaktadır.

Başvurunun kaydedildiği sicil alenidir. Yani herkese açıktır. Talep edilmesi halinde de, sicil örneği verilmektedir.

Değişiklik Talebi

Tescil edilen coğrafi işaretin ya da geleneksel ürün adının tescile konu özelliklerinde değişiklik olması halinde değişiklik talebi, ücreti ödendiği takdirde yararı bulunanlar tarafından yapılabilmektedir.

Değişiklik talebi usulüne uygun incelenmekte ve uygun bulunan değişiklikler Bültende yayımlanmaktadır. Bu değişikliğe yayım tarihinden itibaren (üç) ay içinde gerekçeli ve yazılı olarak itiraz edilebilmektedir.

İtirazlar incelenir, itiraz olmaması ya da inceleme sonucunda itirazın ret olunması halinde değişiklikler Bültende yayımlanmakta ve yayım tarihi itibariyle de kesinleşmektedir.

Değişikliklerin Uygulanması

Tescil edilen coğrafi işaretin ya da geleneksel ürün adının tescile konu özelliklerinde yapılan değişiklikler ilgililer tarafından Bültende yayım tarihinden itibaren en geç (bir) yıl içinde uygulanmaktadır.

Başvuru Yapan ya da Tescil Ettirenlerde Değişiklik

Coğrafi işaret ya da geleneksel ürün adı başvurusu yapanların veya tescil ettirenlerin, Sınai Mülkiyet Kanunu’nun yukarıda açıklanan 36 ve 49. maddelerinde öngörülen koşulları yerine getirmedikleri kurumca resen incelemede anlaşılması ya da bu hususun mahkemece tespit olunması yahut başvuru yapan veya tescil ettiren kişiler tarafından değişiklik bildiriminin kuruma yazılı olarak sunulması halinde bu karar, tespit ya da bildirim Bültende yayımlanmakta ve yayım tarihinden itibaren (üç) ay içinde ilgililer tarafından başvuru veya tescil kayıtlarında değişiklik talebinde bulunabilmektedir.

Talep olmaması ya da yapılan taleplerin uygun bulunmaması halinde, coğrafi işaret veya geleneksel ürün adı hakkı sona ermekte ve bu durum Bültende yayımlanmaktadır.

Başvuru yapan ya da tescil ettiren ile Sınai Mülkiyet Kanunu’nun 36. ve 49. maddelerinde belirtilen şartları sağlayanın anlaşmaları halinde, kayıtlardaki değişiklik istemi; belgelerin sunulması ve ücretinin ödenmesi durumunda kuruma yapılmakta ve istem kabul edildiği takdirde de, değişiklik Bültende yayımlanmaktadır.

Sicile Kayıt

Coğrafi işaret ya da geleneksel ürün adı başvurusu yapan veya tescil ettiren kişilerin, a) isim, b) adres, c) ünvanı ya da d) nev’inde meydana gelen değişiklikler sicile kaydedilmekte ve Bültende yayımlanmaktadır.

Coğrafi İşaret Korumasının Elde Edilmesi ve Tescilden Doğan Hakların Kapsamı

Coğrafi işareti tescil ettiren ile tescil edilmiş coğrafi işaretin kullanım hakkına sahip kişiler;

1. Coğrafi işaret tescilinde belirtilen ürün özelliklerini taşımadığı halde, ticari amaçlı olarak doğrudan ya da dolaylı kullanımın,
2. Coğrafi işaret taşıyan ürünün benzeri üzerindeki yanıltıcı kullanımın,
3. Coğrafi işaret taşıyan ürün hakkında yanlış ve yanıltıcı herhangi bir açıklamaya yer verilmemesinin,
4. Tescilli coğrafi işarete ait amblemin tüketiciyi yanıltıcı biçimde kullanımının, önlenmesini talep etme hakkına sahip bulunmaktadırlar.

Hükümsüzlük Talebi ve Hükümsüzlük Halleri

Coğrafi işaretin ya da geleneksel ürün adının hükümsüzlüğü menfaati olanlar tarafından mahkemeden istenebilir. Mahkemece;

• Tescilin, kanunun 33, 34, 35, 37, 39 uncu maddelerinde gösterilen koşullara uygun olmaması,
• Tescilin başvuru hakkına sahip olanlar tarafından yapılmamış olması,
•  Denetim işlemlerinin 49 uncu madde hükümlerine aykırı olması,

hallerinde tescilli coğrafi işaret ya da geleneksel ürün adının hükümsüz sayılmasına karar verilmektedir.

Coğrafi işaretin veya geleneksel ürün adının hükümsüzlüğüne ilişkin dava, sicilde tescil ettiren olarak kayıtlı kişiye karşı açılır. Yani davalı bu kişidir. Bu davalarda kurum taraf göstertilmez, davalı durumunda bulunmaz.

Coğrafi işaret hakkına tecavüz sayılan fiiller

Tescilli coğrafi işaretin aşağıda belirtilen biçimdeki kullanımları coğrafi işaret hakkına tecavüz sayılır:

1. a) Coğrafi işaret tesciline konu ürünün özelliklerini taşımadığı hâlde, coğrafi işaretin ününden yarar sağlayacak şekilde ya da tescil kapsamındaki ürünler veya bunlarla ilişkilendirilebilecek nitelikteki ürünlerle ilgili olarak coğrafi işaretin veya kullanılması öngörülen amblemin ticari amaçlı olarak doğrudan veya dolaylı kullanımı.
2. b) Ürünün gerçek menşeini veya coğrafi işaretin tercümesini veya stilinde, tarzında, tipinde, türünde, yöntemiyle, orada üretildiği biçimde gibi açıklamaları içerse bile coğrafi işaretin kötüye kullanımı, taklidi veya coğrafi işareti çağrıştıran şekilde kullanımı.
3. c) Coğrafi işareti taşıyan ürünün iç veya dış ambalajında, tanıtımında ya da ürünle ilgili herhangi bir yazılı belgede, ürünün tescil kapsamındaki nitelikleri ile menşeine ilişkin olarak yanlış veya yanıltıcı herhangi bir açıklama ya da işarete yer verilmesi.

ç) Coğrafi işarete ilişkin amblemin tüketiciyi yanıltıcı biçimde kullanımı

Geleneksel Ürün Adı Hakkına Tecavüz Sayılan Fiiller

Tescil edilmiş geleneksel ürün adının aşağıda belirtilen biçimdeki kullanımları, geleneksel ürün adı hakkına tecavüz sayılmaktadır.

1- Geleneksel ürün adı tescilinde belirtilen ürün özelliklerini taşımadığı hâlde, kullanılması öngörülen amblemin tescilli ürün adı ile birlikte kullanılması suretiyle, ürünün ününden herhangi bir biçimde yarar sağlayacak kullanımı veya tescil kapsamındaki ürünleri andıran ürünlerle ilgili olarak tescilli ürün adına tahsis edilen amblemin ticari amaçlı kullanımı.

2- Amblemin tüketiciyi yanıltıcı biçimde kullanımı.

3- Geleneksel ürün adı tescilinde belirtilen ürün özelliklerini ve tescilli ürün adı için kullanılması öngörülen amblemi taşımadığı hâlde, ürünün iç veya dış ambalajında, tanıtım ve reklamında veya ürünle ilgili herhangi bir yazılı belgede ürünün tescilde belirtilen özellikleri taşıdığına ilişkin yanıltıcı herhangi bir açıklama veya belirtiye yer verilmesi.

Konuya İlişkin Yargıtay Kararları

Yargıtay 11. Hukuk Dairesi E. 2008/10674 K. 2010/2689 T. 11.03.2010:

“Mahkemece; iddia, savunma, bilirkişi raporu ve tüm dosya kapsamına göre davacının “H… Yün El Halısı” ve “B… El Halısı” ibareli coğrafi işaret tescil belgeleri ile anılan ürünlerin gerek teknik gerekse biçim özelliklerinin koruma altına alınmış olduğu, davalının ithal etmek istediği halıların motif, renk ve desen özellikleri yönünden tamamen, teknik özellikler yönünden ise kısmen anılan tescil belgelerindeki unsurları içermesinin davacının coğrafi işaret tescilinden doğan haklarına tecavüz oluşturacak mahiyette bulunduğu gerekçesiyle davanın kısmen kabulü ile Hi… El Dokuma Yün Halısı tanıtıcı işaretini taşıyan 25 adedi H… halısının “yedi dağın çiçeği”, 10 adedinin ise B… halısının “inci çiçeği” desen özelliklerini gösteren halıların davalı tarafından ithalinin davacının coğrafi işaret tescilinden doğan haklarına tecavüz ve haksız rekabet yarattığının tespitine,

davalının bu şekilde yarattığı haksız rekabetin men’ine, davalının ithalini gerçekleştirmek istediği halıların üzerinde veya iş ve tanıtım evrakında “H…” markası veya bu marka ile iltibasa sebebiyet verebilecek bir işaret kullanılmadığından marka hakkına tecavüz isteminin reddine karar verilmiştir.

Kararı, davalı vekili temyiz etmiştir. Dava dosyası içerisindeki bilgi ve belgelere, mahkeme kararının gerekçesinde dayanılan delillerin tartışılıp değerlendirilmesinde usul ve yasaya aykırı bir yön bulunmaması ile uyuşmazlık konusu halılara ait desen ve motiflerin tescil edilen coğrafi işaret konusu ürünlerin karakteristik özelliklerinden olduğunun bilirkişi raporlarında tespit edilmesi karşısında bu durumun, 555 sayılı KHK’nın 15/d maddesi uyarınca coğrafi işaret tescilinden doğan haklara tecavüz ve haksız rekabet teşkil etmesine göre, davalı vekilinin yerinde görülmeyen tüm temyiz itirazlarının reddi gerekmiştir.”

Avukat vekalet ücreti ne kadardır?

Avukat vekalet ücreti, hakkınızda yürütülecek işlem ve dava üzerinden belirlenmektedir. Bilindiği üzere her yıl Türkiye Barolar Birliği tarafından hazırlanan “Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi” yasalaşarak yürürlüğe girer. Görülen davalarda avukat vekalet ücreti, bu tarifede belirtilen ücretin altında bir tutar olarak belirlenemez, dolayısıyla her zaman sabit ve kesin değildir. Bununla birlikte Baro tarafından belirtilen asgari ücret tarifesinin üzerinde bir avukatlık ücreti belirlenmesi mümkün olabilir.