Boşanma Hukuku

Boşanma hukukunu kapsamına alan Medeni hukuk, özel hukukun en geniş bölümünü oluşturmaktadır. Boşanma hukuku ise medeni hukukun dolayısıyla da özel hukukun önemli bir bölümünü oluşturmaktadır. Boşanma hukuku TMK . 161-184 hükümleriyle düzenleme konusu yapılmıştır. Boşanma hukuku ilgili yazımızda boşanma kavramı, boşanma hukukunun temel ilkeleri, boşanma sebepleri, boşanma davasının konusu genel itibariyle açıklanmıştır.

Boşanma kavramı nedir?

Boşanma, geçerli olarak kurulmuş olan evlenmenin eşlerin sağlığında öngörülen sebep ve koşullara dayanak mahkeme kararıyla sona erdirilmesidir. Boşanma davası açma hakkı bozucu yenilik doğuran bir haktır. Boşanma hakkı ancak dava yoluyla kullanılabilir.

Boşanma durumunda eşler arasındaki evlilik birliği, boşanma kararının kesinleşmesiyle birlikte sona ermektedir. Oysa mahkemece evliliğin boşanma sebebiyle sona erdirilmesinde eşler arasındaki mal rejimi ise boşanma davasının açılış tarihinden geçerli olmak üzere sona erer.

Boşanmanın unsurları nelerdir?

Boşanma davasının açılabilmesi belirli unsurların gerçekleşmesine bağlıdır.

• Geçerli bir evlilik bulunmalıdır.
• Eşler hayatta bulmalıdır.
• Kanunda düzenlenen sebeplerden biri olmalıdır.
• Mahkeme kararı ile boşanma kararı verilmelidir.

Boşanma hukukunun dayandığı ilkeler nelerdir?

Devletler hukuk politikasında boşanma sebeplerini belirlerken dayanacağı ilkeleri kendi toplumun özelliklerini temel alarak oluşturmaktadır. Türk hukuku kapsamında boşanma hukuku ilkelerini incelemek gerekirse;

• İrade ilkesi; Evlilik birliği tarafların iradesiyle kurulduğuna göre yine onların iradesiyle sona erdirilmelidir. İrade ilkesine göre eşlerin boşanmak için rızaları yeterlidir.
• Elverişsizlik ilkesi; Eşlerden biri değişik sebeplerle evlilik birliğine ilişkin yükümlülüklerini yerine getirmeyecek hale gelmişse elverişsizlik ilkesi gereğince boşanmaya hükmedilir.
• Kusur ilkesi; Boşanmaya karar verilebilmesi için kural olarak taraflardan birinin kusurlu olması gerekir. Kusur ilkesine göre boşanma davasını daha az kusurlu veya kusursuz taraf açabilir. Zira kimse kendi kusuruna dayanarak hukuken hak elde edemez.
• Eylemli ayrılık ilkesi; Eşler sürekli ve eylemli olarak uzun süredir bir araya gelmemişlerse boşanmaya hükmedilir. Eşlerin bu biçimde yaşaması birlikte yaşama istek ve inancının kalmadığının göstergesidir.
• Evlilik birliğinin sarsılması ilkesi; Taraflardan biri veya ikisi kusurlu olabileceği gibi her ikisi de kusurlu olmayabilir. Eğer velilik birliği çekilmez hale gelmişse ve birlikte yaşamaları artık eşlerden beklenemez ise evlilik birliğinin temelinden sarsılması sebebiyle boşanmalarına karar verilir.

Boşanma sebepleri nelerdir?

4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’na boşanma hukukunda, konularına göre boşanma sebepleri ikiye bölünmüştür.

Özel boşanma sebepleri

Özel boşanma sebepleri, Türk Medeni Kanunu’nda sınırlı sayıda öngörülmüştür. Knaun koyucu önceden belirlediği bir olayı boşanma sebebi olarak düzenlemektedir. Yasada belirlenen olay ve koşullara uymayan hiç bir durum özel boşanma sebepleri arasına alınamayacaktır.

• Zina Nedeniyle Boşanma (TMK m.161)
• Hayata Kast Nedeniyle Boşanma (TMK m. 162)
• Pek Kötü Muamele Nedeniyle Boşanma (TMK m. 162)
• Onur Kırıcı Davranış Nedeniyle Boşanma (TMK m. 162)
• Suç İşleme Nedeniyle Boşanma (TMK m. 163)
• Haysiyetsiz Hayat Sürme Nedeniyle Boşanma (TMK m. 163)
• Terk Nedeniyle Boşanma (TMK m. 164)
• Akıl Hastalığı Nedeniyle Boşanma (TMK m.165)

Genel boşanma sebepleri

Genel boşanma sebepleri Türk Medeni Kanunu’nda düzenlenmiştir. Genel boşanma sebepleri, özel boşanma sebepleri gibi belirli bir vakıaya dayanmamaktadır. Çok sayıda vakıa evlilik birliğini, ortak hayatı sürdürmeleri kendilerinden beklenemeyecek derecede temelinden sarsılmış olabilir. Başka bir ifadeyle evlilik birliğinin sarsılmasına sebebiyet veren her vakıa boşanma sebebini oluşturur.

• Evlilik Birliğinin Sarsılması Nedeniyle Boşanma (TMK m.166/1)(nisbi boşanma sebebi)
• Anlaşmalı Boşanma (TMK. 166/3) (mutlak boşanma sebebi)
• Fiili Ayrılık Nedeniyle Boşanma (TMK. 166/4) (mutlak boşanma sebebi)

Boşanma davasının konusu nedir?

Boşanmanın gerek özel gerekse genel sebeplerinden birine dayanılarak açılan boşanma davalarında davacı dilerse boşanma dilerse ayrılık talep edebilir. Eğer boşanma sebeplerinden biri gerçekleştiğinde sadece ayrılık istenmiyorsa hakim ya boşanmaya ya ayrılığa karar verebilir.

Kişisel eşyanın iadesi davası;

Eşya davası, boşanma davası açılınca davanın devamı süresince eş ve çocuklara ilişkin alınması gereken geçici önlemler dışında bağımsız olarak alınabilecek genel önlemler arasındadır. Eşya davasının incelenebilmesi için yasal mal rejiminin sona ermesi aranmaz. Eşler birlikte yaşamaya ara verdiklerinde de kişisel eşyalarının iadesini eşinden isteyebilecektir. Kişisel eşyaların iadesi bağımsız bir dava olarak veya boşanma davası ile de istenebilecektir. Eşya davasını inceleme göre aile mahkemesine aittir. Bu dava boşanma davasının eki niteliğinde değildir. Boşanma davası açılmadan da açılabilir. Uygulamada boşanma davasından tefrik edilmektedir.

Mal rejiminin tasfiyesine ilişkin dava;

Mal rejiminin tasfiyesi ile değer artış payı alacağı veya katılma alacağı istenebilir. Bu davanın açılabilmesi için boşanma davasının açılması ve mal rejiminin sona ermiş olması gerekmektedir. Görevli mahkeme aile mahkemesidir. Bu dava boşanma davasının eki niteliğinde değildir. Boşanma davası ile birlikte açılabilir ancak mal rejiminin tasfiyesine ilişkin davalarda işin esasının incelenebilmesinin için eşler arasındaki kural mal rejiminin sona ermiş olması şarttır. Bu nedenle boşanma davasından tefrik edilmesi zorunludur. Ayrıca davanın esasına geçilebilmesi için önce boşanma davasının sonuçlanması gerekir ardından mal rejimin tasfiyesine ilişkin dava incelemeye alınır.

İkinci bir boşanma davası açılması;

Bir taraf boşanma davası açmış iken karşı tarafça haberi olmaksızın yeni bir boşanma davasının açılması halinde bu iki dava birleştirilerek birlikte görülmelidir.

Boşanma davası ne kadar sürer?

Boşanma davalarında süre mahkemenin yoğunluğuna ve dosyanın kapsamına göre değişebilmektedir. Adalet Bakanlığı tarafından yargıda hedef süreler belirlenmiştir. Bu süreler davanın konusu ve niteliği uyarınca belirlenmiş olup İstinaf ve Yargıtay aşamaları bu süre içinde değerlendirilmez. Pratik uygulamalara göz atıldığında;

• Dilekçelerin tam ve eksiksiz olması
• Tanıkların dinlenmesi ve delillerin toplanması
• Mahkemenin yoğunluğu gibi unsurlar davanın süresini etkilemektedir.

Genel ortalamalara bakıldığı zaman boşanma davalarının ortalama olarak 12 ay ila 18 ay arasında sonuçlandığı söylenebilir. İlk derece mahkeme kararının ardından başlayan İstinaf ve Yargıtay aşamaları hesap edildiğinde bir davanın 3-4 yıla kadar uzaması mümkündür.

Ancak bir davanın en kısa süre içerisinde sonuçlanması doyanın yakından takip edilmesi ile birebir ilgilidir. İyi bir dosya takibi davanın gereksiz uzamasını engellemektedir.

Boşanma davası vekalet ücreti ne kadardır?

Avukat vekalet ücreti, hakkınızda yürütülecek işlem ve dava üzerinden belirlenmektedir. Bilindiği üzere her yıl Türkiye Barolar Birliği tarafından hazırlanan “Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi” yasalaşarak yürürlüğe girer. Aile hukuku kapsamında görülen davalarda avukat vekalet ücreti, bu tarifede belirtilen ücretin altında bir tutar olarak belirlenemez. Dolayısıyla boşanma avukatı vekalet ücreti her zaman sabit ve kesin değildir. Bununla birlikte Baro tarafından belirtilen asgari ücret tarifesinin üzerinde bir avukatlık ücreti belirlenmesi mümkün olabilir.