Ücretsiz İzin Hakkı 2026

Ücretsiz izin, iş sözleşmesinin tarafları olan işçi ve işverenin karşılıklı anlaşmasıyla işçinin belirli bir süre boyunca çalışmayıp ücret almamasını ifade eden özel bir çalışma düzenidir. Bu süreçte işçi fiilen çalışmasa da iş sözleşmesi askıda kalır ve işçi ile işveren arasındaki hukuki bağ devam eder. Ücretsiz izin uygulaması, özellikle ekonomik gerekçeler, işyerindeki geçici duruşlar, sağlık gerekçeleri veya kişisel ihtiyaçlar nedeniyle tercih edilir. İş Kanunu çerçevesinde geçerli bir uygulama olabilmesi için işçinin açık ve özgür iradeye dayalı onayı şarttır.

Ücretsiz İznin Hukuki Niteliği

Ücretsiz İznin Hukuki Niteliği

Ücretsiz izin, iş sözleşmesini sona erdirmeyen ancak tarafların yükümlülüklerini geçici olarak askıya alan bir düzenlemedir. İşçi bu süreçte ücret almamakla birlikte işverenin yönetim hakkı devam eder ve taraflar sözleşmeye bağlı kalmayı sürdürür. Bu durum, işçinin kıdeminin belirli koşullarda devam etmesini ve iş ilişkisinin kesintiye uğramamasını sağlar. Ancak ücretsiz izin, tek taraflı bir işveren kararıyla uygulanamaz; mutlaka işçinin yazılı onayı gerekir.

Ücretsiz İzin Türleri Hangileri?

Çalışanların sözleşmeleri kapsamında talep edebileceği ücretsiz izin türleri bulunmaktadır.

Ücretsiz İzin Hangi Durumlarda Kullanılır?

Ücretsiz izin genellikle işçinin kişisel ihtiyaçları, uzun süreli tedavi süreçleri, ailevi sorumluluklar veya eğitim gibi zorunlu nedenlerle talep edilir. Bunun yanında işverenin ekonomik daralma yaşaması veya işyerinde geçici faaliyet durmaları gibi durumlarda karşılıklı anlaşma ile uygulanabilir. Özellikle ekonomik kriz, sipariş azalması veya pandemi gibi olağanüstü hâllerde ücretsiz izin uygulaması yaygınlaşmıştır. Her durumda asıl amaç iş sözleşmesinin sona ermesini engelleyerek tarafların menfaat dengesini korumaktır.

4857 Sayılı İş Kanununa Göre Özel Sektörde Ücretsiz İzin Hakkı

657 Sayılı İş Kanununa Göre Kamuda Ücretsiz İzin Hakkı

Ücretsiz İzin Talebi Nasıl Yapılır?

İşçi ücretsiz izin talebini işverene yazılı olarak iletmeli ve talebin gerekçesini açıkça belirtmelidir. İşveren, işin durumunu ve işçinin gerekçesini değerlendirerek talebe olumlu ya da olumsuz cevap verebilir. Olumlu karar verilirse izin süresi, başlangıç ve bitiş tarihleri yazılı bir metinle kayıt altına alınmalıdır. Böylece taraflar arasında ileride ortaya çıkabilecek uyuşmazlıklar önlenmiş olur.

İşveren İşçiyi Ücretsiz İzine Çıkmaya Zorlayabilir mi?

Kural olarak işveren, işçiyi ücretsiz izin kullanmaya zorlayamaz; bu durum işçinin onayına bağlıdır. İşverenin tek taraflı olarak ücretsiz izin uygulaması iş sözleşmesinin esaslı değişikliği anlamına gelir ve işçi tarafından kabul edilmediği takdirde geçersizdir. İşveren, işçiyi zorlayarak ücretsiz izne çıkarmaya kalkarsa işçi haklı nedenle fesih yapabilir. Bu nedenle ücretsiz izin ancak karşılıklı rıza ile uygulanabilir.

Ücretsiz İzin Sürecinde Sosyal Güvenlik Hakları

Ücretsiz izin süresince işçi prim ödemediği için sigorta haklarında kesinti oluşabilir. Ancak işçi dilerse genel sağlık sigortası primini kendisi ödeyerek sağlık güvencisini sürdürebilir. Uzun süreli ücretsiz izinlerde işçinin emeklilik prim günleri işlemeyebilir. Bu nedenle ücretsiz izin süresi planlanırken sosyal güvenlik hakları mutlaka dikkate alınmalıdır.

Ücretsiz İzin Süresince İşçinin Hakları

Ücretsiz İzin Süresince İşçinin Hakları

İşçi ücretsiz izin döneminde iş sözleşmesinin askıda olması nedeniyle çalışmaya zorlanamaz ve ücret talep edemez. Ancak işveren de işçiyi bu süreçte haklı bir gerekçe olmadan işten çıkaramaz. İşçi, izin süresi sonunda aynı pozisyona veya benzer nitelikte bir işe geri dönebilir. İşverenin bu yükümlülüğü yerine getirmemesi hâlinde işçi hukuk yollarına başvurabilir.

Ücretsiz İzin Süresince İşverenin Hakları

İşveren, ücretsiz izin sürecinde işçi ile iş sözleşmesini devam ettirmekle yükümlüdür. Bu süreçte işveren ücret ödemez ancak iş ilişkisini sona erdirmemelidir. Ücretsiz izin, işverenin personel maliyetlerini geçici olarak azaltmasına yardımcı olur. Fakat işveren keyfi uygulamalardan kaçınmalı ve süreç boyunca eşitlik ilkesine uygun hareket etmelidir.

Ücretsiz İzin Ne Kadar Sürebilir?

Ücretsiz izin süresi, tarafların karşılıklı anlaşmasıyla belirlenir ve yasal bir üst sınır bulunmaz. Ancak makul ve işin niteliğine uygun bir süre olması gerekir. Çok uzun süreli ücretsiz izinlerin işçinin aleyhine sonuçlar doğurabileceği unutulmamalıdır. Bu nedenle süre belirlenirken hem işveren hem de işçi menfaatleri dengelenmelidir.

Ücretsiz İzin Süresinin Kıdem ve İhbar Tazminatına Etkisi

Kural olarak ücretsiz izin süreleri kıdeme eklenmez, çünkü iş sözleşmesi bu dönemde askıdadır. Ancak toplu iş sözleşmesi veya iş sözleşmesinde aksi yönde hüküm varsa farklı uygulamalar gündeme gelebilir. İhbar tazminatı açısından ücretsiz izin süresi işçinin çalışma süresinden sayılmadığı için hesaplamaya dahil edilmez. Bu nedenle izin süresinin tazminat hakları üzerindeki etkisi doğru değerlendirilmelidir.

Ücretsiz İzinde İşe Dönüş Süreci Nasıl İşler?

Ücretsiz izin süresi sona erdiğinde işçinin işine aynı koşullarla dönme hakkı vardır. İşveren işçiyi reddederse bu durum işçi açısından haklı fesih sebebi sayılabilir. İşçi, işe başlatılmaması hâlinde işe iade davası açma hakkına sahiptir. Bu nedenle izin sonrası dönüş süreci hukuki yükümlülükler çerçevesinde yönetilmelidir.

Sık Sorulan Sorular – Ücretsiz İzin

Sık Sorulan Sorular – Ücretsiz İzin

Ücretsiz izin, iş sözleşmesinin taraflarca karşılıklı rızayla belirli bir süre askıya alınmasını sağlayan önemli bir çalışma düzenidir. Bu süreçte işçi ücret almaz ancak iş ilişkisi sona ermez ve sözleşme askıda kalır. Ücretsiz izin, hem işçi talebi hem de işverenin ekonomik gerekçelerle teklifi üzerine uygulanabilir; fakat işçinin onayı olmadan geçerli olmayacağı unutulmamalıdır.

Hangi durumlarda ücretsiz izin verilir?

Ücretsiz izin genellikle işçinin kişisel ihtiyaçları, sağlık sorunları, ailevi nedenler veya eğitim gibi durumlarda talep edilir. İşveren de ekonomik durgunluk, sipariş azalması veya işyerindeki geçici faaliyet durmaları nedeniyle ücretsiz izin teklif edebilir. Ancak her iki durumda da işçinin açık rızası gereklidir. Çalışma barışını korumak için yazılı bir izin anlaşması düzenlenmelidir.

Ücretsiz izinde maaş kesilir mi?

Evet, ücretsiz izin süresince işçi çalışmadığı için maaş ödenmez. Ücretsiz izin, ücretin tamamen durduğu bir dönemdir. İşçi sosyal güvenlik primini de kendisi karşılamak zorunda kalabilir. Bu nedenle ücretsiz izin ekonomik etkileri olan bir uygulamadır.

Ücretsiz izin ücreti ne kadar?

Ücretsiz izin süresince işçiye herhangi bir ücret ödenmez; dolayısıyla belirli bir ücretsiz izin ücreti yoktur. Ücretin kesilmesi, iş sözleşmesinin askıda olmasından kaynaklanır. Ancak bazı işyerlerinde sosyal destek niteliğinde ödemeler yapılabilir. Bu tamamen işverenin takdirine bağlıdır.

1 yılda kaç gün mazeret izni alınabilir?

Mazeret izni ücretsiz izinden farklı olup İş Kanunu kapsamında belirli hallerde verilir. Ölüm, evlilik veya doğum gibi durumlarda kanunda belirtilen süreler kadar mazeret izni alınabilir. Bu izinler ücretli olup ücretsiz izinle karıştırılmamalıdır. İşyerindeki toplu iş sözleşmeleri daha uzun mazeret izinleri tanıyabilir.

İşçi ücretsiz izni kabul etmezse ne olur?

İşçi, işverenin teklif ettiği ücretsiz izni kabul etmek zorunda değildir. İşveren tek taraflı olarak işçiyi ücretsiz izne çıkaramaz; zorlaması hâlinde bu durum işçi açısından haklı nedenle fesih sebebi olabilir. İşçi ücretsiz izin teklifini yazılı olarak reddedebilir. Bu durumda işveren başka bir çözüm yolu bulmalıdır.

Bir işyeri kaç gün ücretsiz izine çıkarabilir?

Ücretsiz izin süresi kanunda belirli bir üst sınıra bağlanmamıştır; tarafların anlaşmasına göre belirlenir. Sürenin makul olması ve işçinin sosyal haklarını aşırı derecede zedelememesi önemlidir. Çok uzun ücretsiz izinler işçiyi zor durumda bırakabilir. Bu nedenle süre belirlenirken tarafların menfaat dengesi gözetilmelidir.

31 çeken aylarda 1 gün işe gelmeme maaştan kesilir mi?

İşçi mazeretsiz bir gün işe gelmezse o günün ücreti maaştan kesilir. Bu durum ücretsiz izin değildir; devamsızlıktır. İşveren bu devamsızlığı tutanakla kayıt altına alabilir. Tekrarlayan devamsızlıklar iş akdinin feshi için sebep oluşturabilir.

Ücretsiz izinde para yatar mı?

Ücretsiz izin döneminde işçiye maaş, yol, yemek veya diğer sosyal yardımlar ödenmez. Çünkü iş sözleşmesi askıda olduğundan ücret yükümlülüğü ortadan kalkar. Ancak işçi kendi isteğiyle genel sağlık sigortası primini yatırarak sağlık güvencesini sürdürebilir. Bu ödemeler işveren tarafından yapılmaz.

5 buçuk sene çalışan biri 3 hafta izin kullanabilir mi?

Bu soru yıllık izin ile ilgilidir; ücretsiz izinle karıştırılmamalıdır. 5 yılını dolduran bir işçi en az 20 gün yıllık izin kullanabilir. 3 hafta izin bu sürenin üzerindedir ve işverenin onayı ile mümkündür. Yıllık izin ücreti kesilmez, ücretsiz izinle karıştırılmamalıdır.

1 gün işe gitmeyince 3 gün kesilir mi?

İşçinin mazeretsiz işe gelmediği gün kadar ücret kesilir; 1 gün devamsızlık 3 gün ücret kesintisine neden olmaz. Üç günlük kesinti uygulaması hukuka uygun değildir. İşveren yalnızca fiili devamsızlık günlerini maaştan düşebilir. Ayrıca devamsızlık tutanakla belgelenmelidir.

1 yıllık çalışan kaç gün izin hakkı var?

1 yılını dolduran işçinin yıllık izin hakkı en az 14 gündür. Bu izin ücretli olup ücretsiz izinle karıştırılmamalıdır. İşçi bu izin süresince maaşını tam olarak alır. Ücretsiz izin ise tarafların anlaşmasına bağlı ve ücrete tabi olmayan farklı bir uygulamadır.

Ücretsiz izin almak için hangi nedenler olabilir?

Sağlık sorunları, aile bireyinin bakıma ihtiyaç duyması, eğitim, taşınma, doğum sonrası süreç veya kişisel zorunluluklar ücretsiz izin talep nedenleri arasındadır. İşçi bu nedenleri yazılı olarak işverene ileterek talepte bulunabilir. İşveren uygun görürse izin onaylanabilir. Nedenin makul olması iş yerindeki verimlilik açısından önemlidir.

Ücretsiz izin için mazeret gerekli mi?

Yasal olarak zorunlu bir mazeret şartı yoktur; işçi kişisel gerekçelerle de ücretsiz izin talep edebilir. Ancak talebin işyeri ihtiyaçlarına uygun ve makul olması işveren tarafından olumlu karşılanmasını kolaylaştırır. Mazeretin yazılı olarak belirtilmesi tavsiye edilir. İşverenin rızası olmadan izin kullanılamaz.

Hangi durumlarda ücretli izin verilir?

Doğum, ölüm, evlilik, asker uğurlaması veya sağlık raporları gibi durumlarda ücretli izin verilir. Bu izinler ücretsiz izinden tamamen farklıdır. Ücretli izin süresince işçi maaşını almaya devam eder. Kanun ve iş sözleşmeleri bu izinlerin kapsamını belirler.

Memur mazeretsiz kaç gün işe gelmeyebilir?

Memurlar için mazeretsiz devamsızlık 10 günü aşarsa disiplin cezası ve işten çıkarma gündeme gelebilir. Bu süre kesintili veya kesintisiz olabilir. Memurların izin hakları kanunda detaylı şekilde düzenlenmiştir. Mazeretsiz devamsızlık memur için ağır sonuçlar doğurur.

Ücretsiz izinde istifa edilir mi?

Evet, ücretsiz izin döneminde işçi istifa edebilir. İş sözleşmesi askıda olsa da fesih beyanı geçerlidir. Ancak ihbar süreleri ücretsiz izin süresince işlemeyebilir; bu durum somut olaya göre değerlendirilir. İşçi istifasını yazılı olarak bildirmelidir.