İhaleye Fesat Karıştırma Suçu

İhaleye fesat karıştırma suçu kelime anlamı olarak "Fesat", hile, bozukluk, karışıklık, yolsuzluk anlamına gelmektedir. İhaleye fesat karıştırmak, ihalenin herhangi bir aşamasında sürecin normal akışını etkileyip, ihalenin amacına ulaşmasına engel olacak nitelikteki fiilleridir. Bu fiiller sonucunda ihale ile elde edilmesi amaçlanan ortaya çıkması mümkün olmamaktadır.

TCK m.235'e göre;

İhaleye fesat karıştırma

Madde 235- (1) (Değişik: 11/4/2013-6459/12 md.) Kamu kurumu veya kuruluşları adına yapılan mal veya hizmet alım veya satımlarına ya da kiralamalara ilişkin ihaleler ile yapım ihalelerine fesat karıştıran kişi, üç yıldan yedi yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.

(2) Aşağıdaki hallerde ihaleye fesat karıştırılmış sayılır:

a) Hileli davranışlarla;

1. İhaleye katılma yeterliğine veya koşullarına sahip olan kişilerin ihaleye veya ihale sürecindeki işlemlere katılmalarını engellemek,

2. İhaleye katılma yeterliğine veya koşullarına sahip olmayan ki­şilerin ihaleye katılmasını sağlamak,

3. Teklif edilen malları, şartnamesinde belirtilen niteliklere sahip olduğu halde, sahip olmadığından bahisle değerlendirme dışı bırakmak,

4. Teklif edilen malları, şartnamesinde belirtilen niteliklere sahip olmadığı halde, sahip olduğundan bahisle değerlendirmeye almak.

b) Tekliflerle ilgili olup da ihale mevzuatına veya şartnamelere göre gizli tutulması gereken bilgilere başkalarının ulaşmasını sağlamak.

c) Cebir veya tehdit kullanmak suretiyle ya da hukuka aykırı diğer davranışlarla, ihaleye katılma yeterliğine veya koşullarına sahip olan kişilerin ihaleye, ihale sürecindeki işlemlere katılmalarını engellemek.

d) İhaleye katılmak isteyen veya katılan kişilerin ihale şartlarını ve özellikle fiyatı etkilemek için aralarında açık veya gizli anlaşma yap­maları.

(3) (Değişik: 11/4/2013-6459/12 md.) İhaleye fesat karıştırma su­çunun;

a) Cebir veya tehdit kullanmak suretiyle işlenmesi hâlinde temel cezanın alt sınırı beş yıldan azolamaz. Ancak, kasten yaralama veya tehdit suçunun daha ağır cezayı gerektiren nitelikli hâllerinin gerçek­leşmesi durumunda, ayrıca bu suçlar dolayısıyla cezaya hükmolunur.

b) İşlenmesi sonucunda ilgili kamu kurumu veya kuruluşu açısın­dan bir zarar meydana gelmemiş ise, bu fıkranın (a) bendinde belirtilen hâller hariç olmak üzere, fail hakkında bir yıldan üç yıla kadar hapis cezasına hükmolunur.

(4) İhaleye fesat karıştırma dolayısıyla menfaat temin eden görevli kişiler, ayrıca bu nedenle ilgili suç hükmüne göre cezalandırılırlar.

(5) Yukarıdaki fıkralar hükümleri, kamu kurum veya kuruluşları aracılığı ile yapılan artırma veya eksiltmeler ile kamu kurumu niteliğin­deki meslek kuruluşları, kamu kurum veya kuruluşlarının ya da kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarının iştirakiyle kurulmuş şirket­ler, bunların bünyesinde faaliyet icra eden vakıflar, kamu yararına çalı­şan dernekler veya kooperatifler adına yapılan mal veya hizmet alım veya satımlarına ya da kiralamalara fesat karıştırılması halinde de uygulanır.

Suçla Korunan Hukuki Değer

Madde gerekçesine göre, bu hükümle korunmak istenen hukuki değer, kamusal faaliyetlerin dürüstlük ilkesine uygun olarak yürütüldüğüne dair ve özellikle, kamu adına yapılan mal veya hizmet alım veya satım gibi ihale işlemlerinin yapılmasıyla ilgili olarak kamu görevlilerine duyulan güvendir.

Suçun Maddi Unsurları

Fiil

İhaleye fesat karıştırma suçu, kamu kurum ve kuruluşları adına yapılan mal veya hizmet alım ve satımlarına ya da kiralamalara ilişkin ihaleler ile yapım ihalelerinde TCK m.235/2'de fesat karıştırma niteliğinde olduğu kabul edilen seçimlik hareketlerden birinin veya birkaçının gerçekleşmesiyle oluşur. TCK m.235/1'de sadece ihaleye fesat karıştırma niteliğindeki fiillerin suç teşkil ettiği belirtilmiş, hangi eylemin ihaleye fesat karıştırma olarak kabul edildiği ise 2.fıkrada sayılmıştır. Bu bakımdan kanun koyucu ilgili fiilleri tek tek saymak suretiyle bağlı hareketli bir suç öngörmüştür ve fesat karıştırma bu fiillerden birinin gerçekleşmesiyle mümkün olduğundan seçimlik hareketli suçtur. Anlan maddeyi incelediğimizde, ihaleye fesat karıştırma fiilinin dört farklı şekilde gerçekleşebileceğini görmekteyiz.

Hileli davranışlarla gerçekleştirilen ihaleye fesat karıştırma fiilleri

Genel kabule göre hile, objektif olarak yanıltıcı nitelikte olup, karşı tarafın düşüncesinde etki yaparak, onu aldatmaya yönelik her türlü davranıştır. Hilenin aldatıcı vasfı, muhatap aldığı kişiye göre değil, aynı seviyedeki makul, mantıklı, orta zekalı bir kişinin sahip olduğu niteliklere göre belirlenir.

TCK m.235/2-a da dört başlık altında sıralanmış hileli davranışlardan birinin ihlali, bu suçun gerçekleşmesi için yeterlidir. Bentte sayılan fiiller seçimlik olması sebebiyle, birinin veya birkaçının aynı ihalede aynı fail tarafından ihlal edilmesi durumunda tek bir ihaleye fesat karıştırma suçu oluşacaktır.

İhaleye katılma yeterliliğine ve koşullarına sahip olan kişilerin ihaleye veya ihale sürecindeki işlemlere katılmalarını engellemek

İhaleye katılma yeterliliğine ve koşullarına sahip olan kişilerin ihaleye veya ihale sürecindeki işlemlere katılmalarını engellemek için öncelikle engellenen kişinin ihaleye katılma yeterliliğine veya koşullarına sahip olması gerekir. Bir kişinin ihaleye katılabilmesi birtakım ön koşulları yerine getirmesine bağlıdır. İhaleye kimlerin katılabileceği, yeterlilik ve ön koşulların neler olduğunu gösteren ilgili kanun ve yönetmeliklerden yararlanılarak hazırlanmış ihale dokümanında gösterilir.

İhaleye katılma yeterliliğine ve koşullarına sahip olmayan kişilerin ihaleye katılmasını sağlamak

Usulüne uygun bir ihalenin yapılabilmesi için aranan niteliklere sahip olmayan kişilerin ihaleye katılmalarının engellenmesi gerekmektedir. Daha önce de değindiğimiz gibi yeterli nitelik ve koşulları gösteren ihale dokümanları hazırlandıktan sonra ihaleye katılmak için başvurulacak başvuracak kişilerin bu şartları sağlıyor olması gerekir. Bahsi geçen duruma aykırı şekilde ihaleye katılma yeterliliğine veya koşullarına sahip olmayan kişilerin hileli davranışlarla ihaleye katılmalarını sağlaması TCK m.235/2/a/2 kapsamında ihaleye fesat karıştırma suçunu oluşturacaktır.

Konuyla alakalı yargı kararı

"Sanıkların suç tarihinde Diyarbakır Çocuk Hastalıkları Hastanesinde yapılacak olan 24 aylık 34 kişiyle koruma ve güvenlik hizmetleri işi ihalesine katılmak için D... isimli özel güvenlik şirketi adına ihale evraklarıyla birlikte hastaneye geldikleri, aynı ihaleye girmek maksadıyla çalıştıkları Z... Güvenlik Koruma Hizmetleri şirketini temsile yetkili mağdurların da geldikleri hastanede ihale dosyasını satın alma komisyonuna ibraz edecekleri sırada, sanıkların mağdurların kollarından çekiştirerek odaya girmelerine engel oldukları, sanık M.'in mağdurlara hitaben dediği,

Z... Güvenlik Koruma Hizmetleri şirketinin Kamu İhale Kanunun 10. maddesi ve ihale şartnamesine göre bilanço ve eşdeğer nitelikteki belgeyi ihale evrakına eklemediği ve böylece ihaleye katılma yeterliğini taşımadığından dolayı teklifinin geçersiz sayıldığı eylemde, sanıkların cebir ve tehdit kullanarak ihaleye fesat karıştırmaya teşebbüs suçunu işlediklerinden bahisle mahkumiyet kararı verilmiş ise de; mağdurların yetkilisi olduğu şirketin ihaleye katılma yeterliğine sahip olmadığından 5237 sayılı TCK'nın 235/2-c maddesinde düzenlenen suçun yasal unsurlarının oluşmadığı anlaşılmakla sanıkların eylemlerinin tehdit ve kasten yaralama suçlarını oluşturacağı gözetilmeden suç vasfında hataya düşülerek yazılı şekilde hüküm kurulması," (Yargıtay 5.Ceza Dairesi 2012/3486 E. 2013/1316 K.)

Teklif edilen malları, şartnamesinde belirtilen niteliklere sahip olduğu halde, sahip olmadığından bahisle değerlendirme dışı bırakmak

İhale sürecinin başlaması için öncelikle ihaleye konu işin nitelikleri belirlenmelidir. İşin nitelikleri ise ihale mevzuatına göre hazırlanacak olan şartnamede yer alır. İşin niteliği belirlenirken ihalenin amaçlarına uygun hareket edilmesi gerekir. Bu bentte sadece teklif edilen malların şartnamede belirtilen niteliklere sahip olduğu halde ihaleye alınmamasından bahsedilmektedir. Suçların kanuniliği ilkesi gereğince bu bent sadece mal alım ve satım ihalelerinde uygulanabilecektir. Dolayısıyla kiralama, hizmet, yapım ihaleleri bu hükmün dışında kalacaktır.

Teklif edilen malları, şartnamesinde belirtilen niteliklere sahip olmadığı halde, sahip olduğundan bahisle değerlendirmeye almak

İhalenin bir kimse üzerine kalabilmesi için o kimsenin teklif ettiği mal veya hizmetten ihale şartnamesine uygun olması gerekir. Kişi şartnamede belirtilen niteliklere sahip olmadığı halde bir takım hileli davranışlarla bazı malları, şartnamedeki niteliklere sahipmiş gibi göstererek, değerlendirmeye almasını sağlarsa bu bent kapsamında ihaleye fesat karıştırma suçu oluşur.

Tekliflerle ilgili olup da ihale mevzuatına veya şartnamelere göre gizli tutulması gereken bilgilere başkalarının ulaşmasını sağlamak

Gizlilik kamu ihalelerinin temel ilkelerindendir. Madde gerekçesine göre, aslında bu durumda hile yoktur. Ancak gizli kalması gereken bilgilerin başkalarının bilgisine sunulması ihalenin objektif ve serbest rekabet şartlarında yapılmasını engeller. Buna göre ihale sürecinde gizli kalması gereken bilgilerin yetkisiz kişilere verilmesiyle de ihaleye fesat karıştırılmış olabilir. Ancak bu ilke ihalenin gizli bir şekilde verilmesi, tekliflerin gizli bir şekilde açılmasını değil, rekabetin sağlanması ve ihalenin tam anlamıyla amacına ulaşabilmesi için belli bir aşamaya kadar bazı bilgi ve belgelerin gizli kalmasını sağlamayı amaçlamaktadır. İşlenen fiilin bu bent kapsamında suç teşkil etmesi için başkalarına ulaşması sağlanan bilgiler hem tekliflerle ilgili olmalı hem de ihale mevzuatına veya şartnamelere göre gizli tutulmaları gereken bilgilerden olmalıdır.

Cebir veya Tehdit kullanmak suretiyle ya da hukuka aykırı diğer davranışlarla, ihaleye katılma yeterliliğine veya koşullarına sahip olan kişilerin ihaleye, ihale sürecindeki işlemlere katılmalarını engellemek

TCK m.235/2/c'de cebir veya tehdit kullanmak suretiyle ya da hukuka aykırı diğer davranışlarla, ihaleye katılma yeterliliğine veya koşullarına sahip olan kişilerin ihaleye, ihale sürecindeki işlemlere katılmalarını engellemek, ihaleye fesat karıştırma olarak kabul edilmiştir. Cebir, gerçekleşmiş bir direnmeyi kırmak veya daha sonra gerçekleşecek direnmeyi engellemek amacıyla yapılan, kişiye yönelik her türlü zorlayıcı etki meydana getiren davranıştır. Tehditte ise failin yapacağını belirttiği kötülüğü, gerçekten yapmak isteyip istemediğinin veya böyle bir kötülüğü gerçekleştirecek imkan ve iktidara sahip olması önemli değildir. Failin belirtmiş olduğu kötülüğü yapacağına dair söylemi objektif olarak korkutucu nitelikte ve ciddi olmalıdır.

Konuyla alakalı yargı kararı

Cebir uygulayarak ihaleye fesat karıştırma suçuna teşebbüs:

"atılan T. D.'in oluşa uygun istikrarlı anlatımları, bu hususu doğrulayan adli rapor, olayın oluş biçimi, hayatın olağan akışı ve tüm dosya kapsamı karşısında sanık Z. A.'ın, Kocaali Devlet Hastanesince 16/12/2008 tarihinde düzenlenen temizlik hizmet alımı ihalesine teklif vermek üzere gelen katılanın

"siz ihaleye girmeyin, size istediğiniz kadar para veririm" şeklindeki teklifi kabul etmemesi üzerine Z. T.'yla birlikte saldırıp basit tıbbi müdahale ile giderilebilecek şekilde kasten yaralayarak ihale sürecindeki işlemlere katılmasını engellemeye çalışmalarına rağmen katılanın ihaleye katılarak kazanması şeklinde gerçekleştiği anlaşılan olayda eylemin TCK'nın 235/2-c, 35. maddelerinde düzenlenen cebir kullanmak suretiyle ihaleye fesat karıştırmaya teşebbüs suçunu oluşturduğu gözetilmeden dosya kapsamı, oluşa uygun düşmeyen gerekçeler ve yanılgılı değerlendirme sonucu yazılı şekilde hüküm kurulması," ( Yargıtay 5.Ceza Dairesi 2013/3317 E. 2014/8838 K.)

Tehdit yoluyla ihaleye fesat karıştırma suçu

"Kilis Asliye Ceza Mahkemesinin 16/05/2007 tarih ve 2006/210 Esas, 2007/379 sayılı Kararıyla 1918 sayılı Yasanın 47. maddesi gereğince müsaderesine karar verilen aracın, benzer durumdaki araçlarla birlikte açık artırma usulüyle satışı amacıyla Hatay Gümrük Müdürlüğü Antakya Tasfiye Şube Müdürlüğünce 16/06/2011 tarihinde yapılan ihalesi öncesinde, sanıkların fikir ve eylem birliği içerisinde hareket etmek suretiyle mağdurlar M. O. ve İ. G. E.'ı sözkonusu aracın ihalesine girmemeleri, girseler de pey sürmemeleri hususunda uyardıktan sonra "ihaleyi kazansalar bile oradan çıkamayacakları, aracı bulunduğu park yerinden alamayacakları, il sınırları dışına çıkamayacakları" şeklinde sözler söyleyerek tehdit ettikleri, bunun sonucunda mağdur M.'un ihale yerini terkettiği, İ.'ın ise bu aracın ihalesine katılmayacağını söyleyerek salona girdiği,

M.'un patronu olan H. Y.'ın durumu telefonla yetkililere bildirmesi nedeniyle ihale başlamadan önce komisyon başkanının tehdit edilip edilmediklerini sorması üzerine tanık A. M.'nun "araç sahibi biziz, baba yadigarı, biz alacağız" denildiğini söylemesi ve mağdur İ.'ın da kendini belli etmemek için baş hareketiyle tehdidi doğrulamasının ardından komisyon kararıyla aracın ihale satış listesinden çıkarıldığı, böylelikle sanıkların TCK'nın 235/2-c maddesinde düzenlenen ihaleye fesat karıştırma suçunu aynı Yasanın 43/2. maddesi kapsamında kalacak şekilde hukuksal anlamda tek bir fiille birden fazla kişiye karşı işledikleri,

mağdur ve tanık beyanları, fotoğraf teşhis tutanakları, ihale komisyonu ve kolluk güçlerince düzenlenen 16/06/2011 tarihli tutanak ve ihale görüntülerini içeren CD içeriğinden anlaşıldığı halde oluşa, dosya kapsamına uygun düşmeyen gerekçeler ve yanılgılı değerlendirme sonucu yazılı şekilde beraet kararları verilmesi," ( Yargıtay 5.Ceza Dairesinin 2012/14689 E. 2014/6538 K.)

İhaleye katılmak isteyen veya katılan kişilerin ihale şartlarını ve özellikle fiyatı etkilemek için aralarında açık veya gizli anlaşma yapmaları

TCK m. 235/2/d'de ihaleye katılmak isteyen veya katılan kişilerin ihale şartlarını ve özellikle fiyatı etkilemek için aralarında açık veya gizli anlaşma yapmaları, bir ihaleye fesat karıştırma şekli olarak düzenlenmiştir. İhale sürecinde yapılan bu türden antlaşmalar serbest rekabeti bozacakları için ihaleye fesat karıştırma suçu kapsamında cezalandırılacaktır. fiilin bu bent kapsamında cezalandırılabilmesi için antlaşmanın ihaleye katılan veya katılmak isteyen kişiler arasında yapılması ve konunun da ihale şartlarını ve özellikle fiyatları etkilemeye yönelik olması gerekir. Bunun dışındaki antlaşmalar ihaleye fesat karıştırma kapsamında değerlendirilemez.

Anılan bent kapsamında ihaleye fesat karıştırma suçunun tamamlanması için ayrıca ihalede rekabetin anlaşma nedeniyle engellenmesi veya ihalenin tarafların yaptığı anlaşmaya uygun olarak sonuçlanmasına gerek yoktur. Eğer bu yönde bir anlayış kabul edilirse, anlaşmanın ilişkin olduğu ihalenin yapılması ve anlaşan tarafların ihaleye katılıp teklif vermesi suçun oluşması için bir unsur haline gelir. Ayrıca bu anlaşmanın yapılmasına bağlı olarak kamu görevlilerinin veya herhangi bir kişinin menfaat elde etmiş olmasına gerek yoktur.

Fail Ve Mağdur

İhaleye fesat karıştırma suçunun fili, herhangi bir kişi olabilir. Bu suçun failinin kamu görevlisi olması şart değildir. Ayrıca failin kamu görevlisi olması bu suç bakımından daha ağır cezayı gerektiren nitelikli hal olarak düzenlenmiştir. İhaleye fesat karıştırma suçu TCK içerisinde "Topluma Karşı Suçlar" kısmında düzenlendiği için bu suçun mağduru toplumu oluşturan herkestir.

Suçun Konusu: Suçun konusu somut olayda yapılmakta olan ihaledir. Kamu kurum ve kuruluşları adına yapılan mal ve hizmet alım ve satımları ile kiralama ve yapım işlerine ilişkin olarak yapılan ihaleler bu suç tipinin konusunu oluşturabilirler.

Suçun Manevi Unsuru

İhaleye fesat karıştırma suçu kasten işlenebilen bir suçtur. Bu suç taksirle işlenemez. Ayrıca bu suçun işlenebilmesi için özel kast gerekli olmayıp, fiilin genel kastla işlenmesi yeterlidir.

Suçun Hukuka Aykırılık Unsurları

İhaleye fesat karıştırma suçu açısından hukuka uygunluk sebeplerini değerlendirecek olursak; meşru savunmanın uygulanması mümkün gözükmemektedir. Aynı şekilde ''ilgilinin rızası'' hukuka uygunluk sebebi de uygulama alanı bulamamaktadır. Zira bu suçta kişilerin üzerinde doğrudan tasarrufta bulunabilecekleri haklarına yönelik rıza göstermeleri söz konusu değildir. Kanun hükmünün icrası ve hakkın kullanılması hukuka uygunluk sebeplerinin uygulanma koşulları biraz daha mümkün gözükse de kapsamı oldukça dardır.

Suçun Özel Görünüş Şekilleri:

Teşebbüs

İhaleye fesat karıştırma suçu, sırf hareket suçu olarak kabul edildiği taktirde, kural olarak bu tip suçlar teşebbüse elverişli olmadığından icra hareketinin bölünebildiği durumlarda fiilin teşebbüs aşamasında kaldığı kabul edilecektir.

İştirak

İhaleye fesat karıştırma suçu iştirak bakımından bir özellik taşımadığı için iştirakin her hali mümkündür.

İçtima

TCK m. 212'ye göre, '' Sahte resmi veya özel belgenin bir başka suçun işlenmesi sırasında kullanılması halinde, hem sahtecilik hem de ilgili suçtan dolayı ayrı ayrı cezaya hükmolunur.'' İhaleye fesat karıştırma suçunda, belgede sahtecilik yapılma ihtimali yüksek olduğundan böyle bir durumda hem sahtecilik hem de ihaleye fesat karıştırma suçundan dolayı hüküm kurulacaktır.

İhaleye fesat karıştırma suçu cebir veya tehdit kullanmak suretiyle işlendiği takdirde bileşik suç hükümleri gereği, ayrıca cebir veya tehditten dolayı ceza verilmez. TCK m.235/3/a'ya göre; '' Ancak, kasten yaralama veya tehdit suçunun daha ağır cezayı gerektiren nitelikli hâllerinin gerçekleşmesi durumunda, ayrıca bu suçlar dolayısıyla cezaya hükmolunur''. Anılan bent incelendiğinde, kasten yaralama veya tehdit suçunun daha ağır cezayı gerektiren nitelikli hali gerçekleştiğinde gerçek içtima hükümleri uygulanacağı hükme bağlanmıştır

Muhakeme: İhaleye fesat karıştırma suçu, şikayete tabi olmayıp, re'sen soruşturulan ve kovuşturulan bir suçtur. Bu suçlara bakmakla görevli mahkeme, Asliye Ceza Mahkemeleridir. CMK m.12'ye göre, davaya bakmak yetkisi, suçun işlendiği yer mahkemesine aittir.

Avukat vekalet ücreti ne kadardır?

Avukat vekalet ücreti, hakkınızda yürütülecek işlem ve dava üzerinden belirlenmektedir. Bilindiği üzere her yıl  Türkiye Barolar Birliği tarafından hazırlanan “Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi” yasalaşarak yürürlüğe girer. Görülen davalarda avukat vekalet ücreti, bu tarifede belirtilen ücretin altında bir tutar olarak belirlenemez, dolayısıyla her zaman sabit ve kesin değildir. Bununla birlikte Baro tarafından belirtilen asgari ücret tarifesinin üzerinde bir avukatlık ücreti belirlenmesi mümkün olabilir. (2024 -2025 Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi için tıklayınız.)

İlgili yazılarımız;

• İhaleye Fesat Karıştırma Suçu
• İzale-i Şuyu (Ortaklığın Giderilmesi) Davası Nedir?
• Boşanma Davası Nasıl Açılır?
• Velayet Davası Nedir?

AV. İREM BİKE DEMİRHAN

Her türlü avukatlık ve hukuki danışmanlık hizmetleri hakkında bilgi almak için 0545 588 0258 numarası üzerinden tarafımıza ulaşabilir, her türlü sorunuz için irembikedemirhan@gmail.com adresine mail gönderebilirsiniz. Ücretli danışmanlık veya avukatlık hizmeti almak için tarafımız ile iletişime geçebilirsiniz. (Avukatlık Kanunu uyarınca ücretsiz danışmanlık ve bilgi verme hizmetimiz bulunmamaktadır.