Sigorta Sözleşmesinde Yükümlülükler

Sigorta sözleşmesi uyarınca Türk Ticaret Kanunu’nda, sigorta sözleşmesinin tarafları olan sigorta ettiren ve sigortacı için bazı yükümlülük ve külfetler öngörülmüştür. Sigorta sözleşmesi tam iki tarafa borç yükleyen bir sözleşme olduğu için, her iki tarafın da karşılıklı yükümlülükleri söz konusudur. TTK, hem sigortacı, hem sigorta ettiren için “yükümlülük” kavramını kullanmıştır. BU yükümlülüklere bakmak gerekirse;

Rizikoyu Taşıma Yükümlülüğü

Sigortacının sigorta sözleşmesinden doğan en temel yükümlülüğü, rizikoyu taşımadır. Sigorta sözleşmesi çerçevesinde, sigorta koruma süre içinde gerçekleşen (veya geçmişe etkili sigorta yapılmışsa bu kapsama giren) rizikolardan, sigortacı sorumlu olacaktır. Sigortacının hangi rizikolardan sorumlu olacağı ve koruma kapsamı dışına çıkan olgular, gerek sigorta sözleşmesi, gerek sigorta genel şartlarında belirtilir. Sigorta korumasının neye ilişkin olduğu da açıkça yer almalıdır. Örneğin bir kasko sigortasında, kasko kapsamına giren aracın modeli, markası, hangi araç olduğu, sigorta süresi, teminat kapsamı dışında kalan durumlar açıkça yer alır.

Sigorta ettiren sürücünün, alkol alarak neden olduğu bir kazadan dolayı, sigorta korumasının işlemesi mümkün değildir. Yine taşıtın sürücü ehliyeti olmayan bir kişi tarafından kullanılması da aynı sonucu doğuracaktır. Bu tarz muafiyet klozları bu somut örnek bakımından, “Kasko Sigortası Genel Şartları”nda düzenlenmektedir. Dolayısıyla sigortacının rizikoyu taşıma yükümü olup olmadığı, rizikonun gerçekleştiği tarihte geçerli bir sigorta sözleşmesi olup olmaması, olsa bile sigorta korumasının başlayıp başlamaması, rizikonun teminat dışında kalan bir olasılığa girip girmemesi gibi noktalara bağlı olarak değişecektir.

Daha önce de ifade edildiği gibi, aksine sözleşme yoksa, sigortacının sorumluluğu prim veya ilk taksitinin ödenmesi ile başlar. Hükmün aksinin öngörülmesi, yanı korumanın her durumda sigorta sözleşmesinin kurulması ile başlayacağının öngörülmesi, sigorta ettirenin lehine olduğu için geçerlidir. Bununla birlikte, kara ve denizde eşya taşıma işlerine ilişkin sigortalarda, sigortacının, sözleşmenin yapılmasıyla sorumlu olur. Bu tarz sigortalarda, sözleşmede bu yönde hüküm bulunması gerekmeyip, bu sonuç yasadan doğmaktadır. Son istisna olasılığın aksine sözleşme yapılması sigorta ettirenin aleyhine olduğu için, mümkün değildir ve bu olasılıkta yasa hükmü uygulanır. Ayrıca kara ve denizde eşya taşıma işlerine ilişkin sigortalarda, sigorta priminin, poliçe henüz düzenlenmemiş olsa bile sözleşmenin yapıldığı tarihte ödeneceğini hatırlatırız.

Sigorta Poliçesi Verme Yükümlülüğü

Sigorta sözleşmesi kendisi veya acentesi tarafından yapılmışsa, sözleşmenin yapılmasından itibaren yirmi dört saat, diğer hallerde on beş gün içinde, yetkililerce imzalanmış bir poliçeyi sigorta ettirene vermekle yükümlüdür. Sigortacı poliçenin geç verilmesinden doğan zarardan sorumludur.

Giderleri Ödeme Yükümlülüğü

TTK’nın sigortacı için getirdiği bir diğer yükümlülük de sigorta ettiren, sigortalı ve lehtar tarafından, rizikonun, tazminatın veya bedel ödeme borcunun kapsamının belirlenmesi amacıyla yapılan makul giderleri, bunlar faydasız kalmış olsalar bile, ödemek zorunda olmasıdır. Sigortacı, sigortalının gerçek zararını ödeyeceğinden, sigorta ettirenin, sigortalı veya lehtarın bu amaçla rizikonun ve tazminat ödeme borcunun kapsamının belirlenmesi amacıyla yapılan masrafların da sigortacı tarafından karşılanması gerekmektedir. Ancak, burada asıl olan iyi niyet olduğundan, karşılanacak olan her türlü masraf değil ancak yapılması makul görülen masraflardır.

Sigorta Tazminatı veya Bedelini Ödeme Yükümlülüğü

Sigorta sözleşmesinde, sigorta ettirenin asıl amacı, riziko gerçekleştiğinde, poliçe kapsamına giren bir zararın giderilmesidir (veya can sigortalarında meblağın ödenmesidir). Bu yüzden sigortacının bu yükümlülüğünün ne olduğu ve ne zaman muaccel olacağının tereddütlerden uzak bir şekilde kanunda düzenlenmesi gerekmektedir. Sigorta tazminatının hesaplanması tazminat hasardan daha düşük de olsa, özellikle mal sigortalarında önem arz eder.

Sigorta Sözleşmesinde Edimin Konusu

TTK, konuya sigortacının ediminin ne olacağı ile başlamıştır. Sigorta sözleşmesinde zararın aynen tazmine hüküm yoksa, sigorta tazminatı nakden ödenir. Doğal olanda, istisnai haller dışında, sigortacının ediminin nakit olmasıdır.

Sigorta Sözleşmesinde Avans

TTK, araştırmaların tamamlanmaması ile ilgili olarak da özel bir hüküm sevk etmiştir. Bazen sigortanın kapsamı geniş olabilir ve zararın miktarını saptamak kolay olmayabilir. Sigorta ettirenin sigorta sözleşmesini yaparken de amacı zararının bir an önce telafi edilmesi ve karşılaştığı tehlikeden dolayı herhangi bir mağduriyetinin doğmamasıdır.  Bu yüzden, yasaya göre araştırmalar, 1446. maddeye göre yapılacak ihbardan başlayarak üç ay içinde tamamlanamamışsa; sigortacı, tazminattan veya bedelden mahsup edilmek üzere, tarafların mutabakatı veya anlaşmazlık halinde mahkemece yaptırılacak ön ekspertiz sonucuna göre süratle tespit edilecek hasar miktarının veya bedelin en az yüzde ellisini avans olarak ödeyecektir.

Temerrüt ve Temerrüt Faizi

TTK, sigorta ettireni korumak için, temerrüt anı ve faizi ile ilgili özel bir hüküm de getirmiştir. Borç muaccel olduğunda, sigortacı ihtara gerek kalmaksızın temerrüde düşeceği gibi, sigortacının temerrüt faizi ödeme borcundan kurtulmasını öngören sözleşme hükümleri de geçersiz olacaktır.  Burada amaç, zayıf durumdaki sigorta ettireni korumaktır. Sigorta sözleşmeleri TTK’da düzenlendiği için, tarafların sıfatına bakılmaksızın mutlak ticari işe neden olur. Bu yüzden, talep hâlinde ticari işlerde uygulanan temerrüt faizi olan, avans oranı uygulanabilecektir Ancak halefiyete dayalı rücu davalarında üçüncü kişinin konu tartışmalıdır. Burada avans oranı mı, yoksa yasal faizin mi işletileceği bir yorum sorunudur.

Sigorta Sözleşmesinde İfa Yeri

Sigorta tazminatının nerede ödeneceği prim borcunun aksine konusunda TTK’da bir hüküm yoktur. Sigorta sözleşmesi veya poliçede bir hüküm yoksa TBK hükümleri uygulanır ve çoğunlukla para ödenmesi söz konusu olduğu için, ifa yeri alacaklının ödeme zamanındaki yerleşim yeridir.( götürülecek borç)

Sigorta Sözleşmesinde Tazminat Sınırı

Sigortacının özellikle zarar sigortalarında, ödeyeceği tazminatın sınırının özellikle sigorta değeri ve bedeli ile çevrelendiğini hatırlatırız. Meblağ sigortalarında ise, başlangıçta belirlenen meblağ, olay gerçekleşince ödenir. Bu yüzden burada bir tazminat hesabı sorunu ile karşılaşılmaz. Ayrıca, sigorta sözleşmesi veya sigorta genel şartlarında, rizikonun ilgili sigorta sözleşmesindeki muafiyet kapsamına girmesi durumunda da sigortacı, rizikoya rağmen edimi yerine getirmekten kurtulur.

Kısmi Ödemeler

TTK, sigorta süresi içinde yapılan kısmi ödemelerle ilgili olarak özel bir hüküm getirmiştir. Sözleşme süresi içinde zarara uğrayan malın sigorta değeri, doğal olarak azalır. Alınan prim sigorta devresi içinde en çok sigorta bedeli kadar bir tazminatın karşılığıdır. Bu nedenle, sigorta süresi içinde yapılan kısmi tazminat ödemelerinin sözleşme bedelinden düşülmesi ile ilgili hüküm getirilmiştir. Buna göre, aksine sözleşme yoksa, sigorta süresi içinde yapılan kısmî tazminat ödemeleri, sigorta bedelinden düşülecektir.

Ancak hüküm sorumluluk sigortalarında uygulanmayacaktır. Çünkü sorumluluk sigortalarında belli bir sigorta bedelinden söz etmek mümkün değildir. Ayrıca hüküm emredici olmayıp, aksine sözleşme yapılması da mümkündür. Hüküm bunun dışında, kısmi zarar hallerinde tarafların sigorta sözleşmesini feshedebileceğini; ancak, sigortacının fesih hakkını, kısmi tazminat ödemesinden sonra kullanabileceğini de öngörmüştür. 1428. madde, sigorta sözleşmesi ile sigorta ettiren, sigortalı ve lehtar aleyhine değiştirilemez. Değiştirilirse Kanun hükümleri uygulanır.

Sigorta Sözleşmesinde Aydınlatma Yükümlülüğü

Sigortacı, sigorta sözleşmesinin kurulmasından önce gerekli inceleme süresi de tanınmak şartıyla kurulacak sigorta sözleşmesine ilişkin tüm bilgileri, sigortalının haklarını, sigortalının özel olarak dikkat etmesi gereken hükümleri gelişmelere bağlı bildirim yükümlülüklerini sigorta ettirene yazılı olarak bildirir. Aydınlatma açıklamasının yapılmaması halinde sigorta ettiren sözleşmenin yapılmasına 14 gün içerisinde itiraz edebilir. İtiraz edilmezse sözleşme poliçede yazılı şartlarla yapılmış kabul edilir. Aydınlatma açıklamasının yapıldığının ispatı sigortacıya aittir.

Avukat vekalet ücreti ne kadardır?

Avukat vekalet ücreti, hakkınızda yürütülecek işlem ve dava üzerinden belirlenmektedir.  Bilindiği üzere her yıl Türkiye Barolar Birliği tarafından hazırlanan “Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi” yasalaşarak yürürlüğe girer.  Türk hukuku kapsamında görülen davalarda avukat vekalet ücreti, bu tarifede belirtilen ücretin altında bir tutar olarak belirlenemez, dolayısıyla her zaman sabit ve kesin değildir. Bununla birlikte Baro tarafından belirtilen asgari ücret tarifesinin üzerinde bir avukatlık ücreti belirlenmesi mümkün olabilir. (2023 Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi için tıklayınız.)

İlgili yazılarımız;

• Sigorta Sözleşmesinden Doğan Tarafların Borç ve Yükümlülükleri
• Haksız Rekabet
• Sigorta Hukuku Davları
• Trafik kazası nedeniyle tazminat davası
• Yaralamalı Trafik Kazası Nedeniyle Maddi Ve Manevi Tazminat Davaları
• Ölümlü Trafik Kazası Nedeniyle Maddi Ve Manevi Tazminat Davaları
• Maddi Hasarlı Trafik Kazası Nedeniyle Maddi Ve Manevi Tazminat Davaları
• Sorumluluk Sigortası Davaları
  1. Karayolları Motorlu Araçlar Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası (Trafik Sigortası)
  2. Motorlu Kara Taşıtları İhtiyari Mali Sorumluluk Sigortası
  3. Tıbbi Kötü Kullanmaya İlişkin Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası
  4. Mesleki Sorumluluk Sigortası
  5. İşveren Sorumluluk Sigortası
  6. Ürün Sorumluluk Sigortası
• Malvarlığı Sigortası Davaları
  1. İnşaat Sigortası
  2. Zorunlu Deprem Sigortası
  3. Yangın Sigortası
• Can Sigortası Davaları
  1. Hayat Sigortaları
  2. Karayolu Yolcu Taşımacılığı Zorunlu Koltuk Ferdi Kaza Sigortası
  3. Sağlık sigortası

Bizimle nasıl iletişime geçebilirsiniz?

Her türlü avukatlık ve hukuki danışmanlık hizmetleri hakkında bilgi almak için 0545 588 0258 numaralı telefondan numarası üzerinden tarafımıza ulaşabilir, her türlü sorunuz için irembikedemirhan@gmail.com adresine mail gönderebilirsiniz. Ücretli danışmanlık veya avukatlık hizmeti almak için tarafımız ile iletişime geçebilirsiniz. (Avukatlık Kanunu uyarınca ücretsiz danışmanlık ve bilgi verme hizmetimiz bulunmamaktadır.)

AV.İREM BİKE DEMİRHAN