Ticaret Hukuku

Ticaret hukuku pek çok kavramı ve davayı içerisinde barındıran bir özel hukuk dalıldır. İlgili yazımızda ticaret hukuku ile ilgili genel kavramlara ve kurumlara değinilmiştir.

Ticari İş

Ticaret hukukunda ticari iş kavramı, adi nitelikte olmayan işleri ifade eder.

TTK’de Düzenlenen İşler: TTK’da düzenlenen tüm hususlar ticari iştir. İşlemin taraflarının kim olduğu, ticari işletmeyi ilgilendirip ilgilendirmediği önemli değildir. TTK’de düzenlenmese dahi bir ticari işletmeyi ilgilendiren iş, işlem ve fiiller ticari iş kabul edilir.

Ticari İş Karinesi: Gerçek kişi tacirin yaptığı işin ticari sayılmasına durum elverişli olmadığı takdirde de borç yine adi sayılır. Netice itibariyle tacirin yaptığı her türlü işin ticari iş sayılması, “ticaret karinesi” veya “ticari iş karinesi” olarak ifade edilir.

Ticari Olan Sözleşmeler: Taraflardan biri için ticari olan sözleşmeler diğer taraf için de ticari sayılır. Dolayısıyla bir tacir ile tacir olmayan bir kişi arasındaki sözleşme tacir olmayan taraf için de kural olarak ticaridir.

Ticari İşlerde Teselsül Karinesi

Ticari işlerde müteselsil borçluluk kuraldır. Müteselsil borçluluk borçlu tarafın birden fazla kişiden oluştuğu hallerde alacaklının borçluyu borcun bir kısmından değil tamamından sorumlu tutabilmesidir.

Ticari İşlerde Faiz

A- Kararlaştırılmamış Olsa Bile Faiz İstenebilmesi: Adi işlerde, sözleşmede kararlaştırılması halinde faiz talep edilebilirken, ticari nitelikteki tüketim ödüncü sözleşmelerinde taraflarca öngörülmemiş olsa bile anapara faizi istenebilir.

B – Bileşiş Faizin İstisnaen Uygulanabilmesi: Bir anaparaya faiz yürütüldükten sonra yeniden oluşan meblağa faiz yürütülmesi bileşik faiz olarak adlandırılır. TTK’da sadece üç istisnai halde bileşik faiz uygulanabileceği hükme alınmıştır: Üç aydan aşağı olmamak üzere cari hesaplarda, taraflar tacir ise faize faiz yürütülmesi mümkündür.

Faiz Oranları

A – Kapital Faiz: Belirli bir süre para alacağından yoksun kalmanın karşılığı ve medeni sermayesi  olarak ifade edilebilir. Anapara faizi, borcun iadesinin gerektiği ana  kadar ödenen karşılıktır. Faiz miktarı sözleşme ile belirlenmemişse yıllık yüzde dokuz üzerinden hesaplanır.

B – Temerrüt Faiz Oranı: Bir miktar paranın ödenmesinde temerrüte düşen borçlu sözleşme ile aksi kararlaştırılmadıkça yıllık yüzde dokuz oranı üzerinden faiz isteyebilir. Ticari işlerde adi işlere oranla daha yüksek oranla temerrüt faizi istenebilmektedir.

Ticari Yargı

Ticari davalar ticaret mahkemesi olarak iş gören özel mahkemelerce görülen davalardır. Bir davanın ticari dava olmasının muhakeme usulü açısından sonucu sadece özel yetkili mahkemede görülmesidir.  Söz konusu dava özel ticaret mahkemesi olan yerlerde Asliye Ticaret Mahkemesi, özel ticaret mahkemesi olmayan yerlerde ise Asliye Hukuk Mahkemesi tarafından görülür.

Mutlak Ticari Davalar

Uyuşmazlığın ticari olup olmadığına veya tarafların tacir olup olmadığına bakılmaksızın ticari sayılan davalardır.

Nispi Ticari Davalar

TTK m. 4/1’de “her iki tarafın da ticari işletmesiyle ilgili hususlardan doğan hukuk davalarının” ticari dava olacağı hükmü yer almaktadır. Öyleyse, bir davanın nisbi ticari dava olabilmesi için şu iki şartın varlığı birlikte aranmaktadır:

• Her iki taraf da tacir olmalıdır.
• Söz konusu uyuşmazlık her iki tarafın da ticari işletmesi ile ilgili olmalıdır.

Tacir Sıfatı

Ticaret hukukunda tacir sıfatına sahip olmak için bazı şartlar aranırken aynı zamanda tacir olmanın bazı hukuki sonuçları bulunmaktadır.

Gerçek Kişi Tacir

Bir kişinin kendi adına ve yalnız başına işlettiği ticari veya sanayi işletmeye “gerçek kişi işletmesi” denir. 6762 Sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun 14 üncü maddesi uyarınca bir ticari işletmeyi kısmen dahi olsa kendi adına işleten kişiye “tacir” denmektedir.

Tacir Sayılma

Bir ticari işletmeyi kurup açtığını, sirküler, gazete, radyo, televizyon ve diğer ilan araçlarıyla halka bildirmiş veya işletmesini ticaret siciline tescil ettirerek durumu ilan etmiş olan kimse, fiilen işletmeye başlamamış olsa bile tacir sayılır.

Tacir Gibi Sorumlu Olma

Bir ticari işletme açmış gibi ister kendi adına ister adi bir şirket veya her ne suretle olursa olsun hukuken var sayılmayan diğer bir şirket adına, ortak sıfatıyla işlemlerde bulunan kimse, iyiniyetli üçüncü kişilere karşı tacir gibi sorumlu olur.

Tüzel Kişi Tacir

Tüzel kişi tacirler olarak, ticaret şirketleri, gayesine varmak için ticari işletme işleten vakıf ve dernekler ve kendi kuruluş kanunları gereğince özel hukuk hükümlerine göre yönetilen veya ticari şekilde işletilmek üzere kamu tüzel kişileri tarafından kurulan kurum ve kuruluşlar sayılmaktadır.

Ticaret Şirketleri

Ticaret hukukunda şirketler; kollektif, komandit, anonim, limited ve kooperatif şirketlerden oluşur. Ticaret şirketlerinin tümü tacir sıfatına haizdir. Ticaret şirketleri, ticaret siciline kayıt yapıldığı anda tüzel kişilik ve aynı anda tacir sıfatını kazanırlar.

Dernekler:  Amaçlarını elde etmek üzere ticari işletme işleten dernekler tacirdir. Ancak kamu yararına dernekler ticari işletme işletseler dahi tacir sıfatını kazanmazlar.

Vakıflar:  Amaçlarını elde etmek üzere ticari işletme işleten vakıflar tacirdir. Fakat gelirinin yarısından fazlasını kamu görevi niteliğindeki işlere harcayan vakıflar ticari işletme işletseler de tacir sayılmazlar.

Kamu Tüzel Kişilerine Ait Kurum ve Kuruluşlar:  Kendi kuruluş kanunları gereği özel hukuk hükümlerine göre yöneltilmek ve ticari şekilde işletilmek üzere devlet, il özel idaresi, belediye ve köy ile diğer kamu tüzel kişileri tarafından kurulan kurum ve kuruluşlar da tacir sayılırlar.

Donatma İştiraki:  Donatma iştiraki, birden fazla kişinin müşterek mülkiyet şeklinde malik oldukları bir gemiyi aralarında yapmış oldukları sözleşme uyarınca tümünün adına ve hesabına deniz ticaretinde kullanmaları durumunda söz konusu olan, deniz ticaretine özgü bir şirket tipidir

Tacir Olmanın Hüküm ve Sonuçları

Ticaret hukukunda tacir olmanın bazı hüküm ve sonuçları bulunmaktadır.

Fatura Düzenleme: TTK m. 21 uyarınca ticari işletmesi gereği bir mal satmış, üretmiş, bir iş görmüş veya bir menfaat sağlamış olan tacir, işlemin karşı tarafının fatura verilmesini ve bedeli ödenmiş ise bunun da faturada gösterilmesini talep etmesi halinde fatura düzenlemek ve bedel ödenmişse bunu faturada belirtmek zorundadır.

Fatura ve Teyit Mektubuna İtiraz: Teyit mektubunu alan kişinin, bu mektubu aldığı tarihten itibaren sekiz gün içerisinde itiraz etmesi hali düzenlenmiş; kişinin bu süre içinde itiraz etmemesine, sözleşmenin mektup içeriğine uygun olarak kabul edildiği sonucu bağlanmıştır.

Haksız Rekabet

Haksız rekabet kurumu Ticaret hukuku kapsamında düzenlenmiştir. Rakipler arasında veya tedarik edenlerle müşteriler arasındaki ilişkileri etkileyen aldatıcı veya dürüstlük kuralına aykırı davranışlar ile ticari uygulamalar haksız ve hukuka aykırıdır. Haksız rekabet hükümlerinin amacı tüm katılanların menfaatine dürüst ve bozulmamış rekabetin sağlanmasıdır.

Haksız Rekabetin Yaptırımları

Hukuki Yaptırımlar: Haksız rekabet halinde, haksız rekabetin tespiti, önlenmesi, haksız rekabet sonucu oluşan maddi durumun ortadan kaldırılmasını ve eğer zarar varsa tazminat talep edilebilir.  Talep halinde mahkeme gideri davayı kaybeden tarafa ait olmak üzere hükmün kesinleştikten sonra ilan edilmesine de karar verilebilir

Marka ve Tescil

Marka ve tescil kurumu Ticaret hukuku kapsamında düzenlenmiştir. Marka bir işletmenin mal ve hizmetlerini diğerlerinden ayıran işaretlerdir. Marka sahibi olmak için ticari işletme sahibi olunması gerekmez, tacir olmayanlar da kullanabilir. Markalar 6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu ile korunur. Markaya ilişkin iş ve işlemler ise Türk Patent ve Marka Kanunu tarafından yürütülür.  Markanın SMK’deki korumadan yaralanabilmesi için tescil edilmesi şarttır. Tescil için kuruma başvurulur. Her başvuruyla yalnızca bir markanın tescili talep edilebilir. Ortak markanın tescili için ise sahiplerinin birlikte başvurması gerekir. Markanın tescil edilmemesi durumunda marka haksız rekabet hükümlerine göre korunur.

Başvuruda ilk olarak başvuran kişinin başvurma hakkına sahip olup olmadığı, gerekli bilgilerin verilip verilmediği gibi şekli inceleme yapılır. Eksiklik varsa 2 ay süre verilir. Giderilmezse başvuru işlemden kaldırılır. Şekli yönden eksiklik yoksa mutlak ret nedenleri bakımından inceleme yapılır. Tescil başvurusu mutlak ret nedenleri açısından incelenip yayımlandıktan sonra  yapılan itirazların reddedilmesi halinde marka tescil edilerek sicile işlenir. Tescil edilen marka başvurusu bültende yayımlanır.

Marka Tescili Neleri Kapsar?

Marka tescili yapmanın sağladığı en büyük koruma markayı belirten, bilinirliğini sağlayan işaret ya da logonun korunmasıdır. Tescil işlemi bu işaretin yasal olarak tek tarafa yüklenmesidir. Diğer firma, kişi ya da markalar tescillenmiş başka bir markanın herhangi bir tescillenmiş unsurunu kullanamazlar. Tescil işleminin kapsadığı bir diğer alan devretme ve miras bırakmasıdır. Markanın miras bırakılması ya da devredilmesi sadece tescil alan firma ya da kişi tarafından yapılabilir.

Marka Hakkına Tecavüz Halleri Nelerdir?

Birine ait olan markanın aynısının ya da ayırt edilemeyecek derecede benzerinin 3. kişilerce izinsiz olarak kullanılması durumudur. Uygulamada en çok rastlanan taklit marka ürünler bunun en büyük örneğidir. Nelerin Marka Tecavüzü teşkil ettiği Sınai Mülkiyet Kanunu’nun 29. Maddesinde sayılmıştır

Tecavüz teşkil eden hallerden marka sahibinin izni olmaksızın, markayı 7’nci maddede belirtilen biçimlerde kullanmak. 7. Maddedeki durumlar:

• Tescilli marka ile aynı olan herhangi bir işaretin, tescil kapsamına giren mal veya hizmetlerde kullanılması.
• Tescilli marka ile aynı veya benzer olan ve tescilli markanın kapsadığı mal veya hizmetlerle aynı veya benzer mal veya hizmetleri kapsayan ve bu nedenle halk tarafından tescilli marka ile ilişkilendirilme ihtimali de dâhil karıştırılma ihtimali bulunan herhangi bir işaretin kullanılması.
• Aynı, benzer veya farklı mal veya hizmetlerde olmasına bakılmaksızın, tescilli marka ile aynı veya benzer olan ve Türkiye’de ulaştığı tanınmışlık düzeyi nedeniyle markanın itibarından haksız bir yarar elde edecek veya itibarına zarar verecek veya ayırt edici karakterini zedeleyecek nitelikteki herhangi bir işaretin haklı bir sebep olmaksızın kullanılması
• Marka sahibinin izni olmaksızın, markayı veya ayırt edilemeyecek kadar benzerini kullanmak suretiyle markayı taklit etmek.
• Markayı veya ayırt edilemeyecek kadar benzerini kullanmak suretiyle markanın taklit edildiğini bildiği veya bilmesi gerektiği hâlde tecavüz yoluyla kullanılan markayı taşıyan ürünleri satmak, dağıtmak, başka bir şekilde ticaret alanına çıkarmak, ithal işlemine tabi tutmak, ihraç etmek, ticari amaçla elde bulundurmak veya bu ürüne dair sözleşme yapmak için öneride bulunmak.
• Marka sahibi tarafından lisans yoluyla verilmiş hakları izinsiz genişletmek veya bu hakları üçüncü kişilere devretmek.

Ticari Temsilci

Ticaret hukukunda ticari temsilci kurumu kanun ile düzenlenmiştir. Ticari işletme sahibi tarafından işletmeyi yönetmek ve işletmeye ilişkin işlemlerde ticaret unvanı altında kendisini temsil etmek üzere açık veya örtülü olarak yetki verilmiş bir tacir yardımcısıdır. Ticari temsilci ancak bir ticari işletme için atanabilir. Atama yetkisi işletme sahibine aittir. Ticari temsilci atamak kural olarak ihtiyaridir.  Ticari temsilci işletmenin amacına giren her türlü işlemi kural olarak yapmaya yetkilidir. Tacirin ölümü veya fiil ehliyetini kaybetmesi sona erme nedeni olarak kararlaştırılmadıkça yetkiyi sona erdirmez.  Ticari temsilcinin yetkisinin sona erdiği hususu tescil ve ilan edilmek zorundadır. Aksi halde iyi niyetli üçüncü kişilere karşı ileri sürülemez.

Acente Nedir?

Söz konusu soru, ticaret hukuku kapsamında bir ticari işletme adına anlaşmalar yapan kuruluş olarak yanıtlanabilir. Acente, taraflar arası akde dayanarak belirli bir bölgede ticari faaliyette bulunan aracı kuruluştur. Asıl ticari işletme adına sözleşmeler düzenleyerek hizmet sağlar.

Acente Temsilcisi Ne İş Yapar?

Bağlı oldukları kurum adına tanıtım, satış, müşteri memnuniyeti gibi önemli işleri üstlenen acenteler her geçen gün sektörler tarafından kullanımı çeşitlenen işletmeler arasında yerini almaya devam ediyor. Acente temsilcileri üstlerine düşen görevleri bağlı oldukları kurum ve kuruluşu temsil edecek şekilde prosedürlere uygun olarak yerine getirir.

Acentelerde istihdam edilen acente temsilcileri, üyeliğe dayalı işlem yapan kuruluş müşterilerine hizmet vermekten sorumlu kişilerdir. Temel görevleri incelendiğinde; sözleşmeye dayalı olarak belirli oranda satış yapmak, müşterilerden gelen talep ve şikayetleri değerlendirmek ve gerekli yanıtları vermek. Aynı zamanda hizmet vermekte oldukları acenteye iletilen bilgi alma isteklerini karşılamaları gerekir.

Acentenin Hakları Nelerdir?

Tacirin en önemli hakkı ücret isteme hakkıdır. Acentenin ücret hakkı, yaptığı işlemlerden dolayı tacirin çıkar sağladığı anda ve oranda doğar. Acente ayrıca olağanüstü masraf ve faiz taleplerinde de bulunabilir. Tacirden doğan alacaklarının tamamen ödenmesine kadar acentelikten dolayı zilyet olduğu taşınır mal ve kıymetli evraklar üzerinde hapis hakkına sahiptir.

Acenteliğin Sona Erme Nedenleri Nelerdir?

Belirsiz bir süre için yapılmış olan acentelik sözleşmesini, taraflardan her biri 3 ay önceden ihbarda bulunmak şartıyla feshedebilir. Sözleşme belirli bir süre için yapılmış olsa bile haklı sebeplerden dolayı her zaman fesih olunabilir.

Belirli süre için yapılan bir acentelik sözleşmesinin, süre dolduktan sonra uygulanmaya devam edilmesi hâlinde, sözleşme belirsiz süreli hâle gelir.

Müvekkilin veya acentenin iflası, ölümü veya kısıtlanması hâlinde, Türk Borçlar Kanunu’nun 513’üncü maddesi hükmü uygulanır.

Haklı bir sebep olmadan veya 3 aylık ihbar süresine uymaksızın sözleşmeyi fesheden taraf, başlanmış işlerin tamamlanmaması sebebiyle diğer tarafın uğradığı zararı tazmin etmek zorundadır.

Müvekkilin veya acentenin ölümü, ehliyetini kaybetmesi veya iflası sebebiyle acentelik sözleşmesi sona ererse, işlerin tamamlanması hâlinde acenteye verilmesi gereken ücret miktarına oranlanarak belirlenecek uygun bir tazminat acenteye ya da bu maddede yazılı hâllere göre onun yerine geçenlere verilir.

Rekabet Yasağı Sözleşmesi

Ticaret hukukunda rekabet yasağı sözleşmesi; işçinin iş sözleşmesi sona erdikten sonra, belirli bir faaliyet alanında, belirli bir coğrafi bölgede, belirli bir zaman dilimi içerisinde, işverenle rekabet ilişkisi içerisine girmemeyi taahhüt ettiği sözleşmedir.

Ticari Defterler

Ticaret hukuku kapsamında ticari defterler TTK ile düzenlenmiştir. Ticari defter, ticari işetmelerin mali durumunun, borçlarının ve alacaklarının, alınan kararların tutulduğu defterdir. 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun (TTK) 64. maddesi 5. fıkrasında ticari defter kavramı: “Yevmiye defteri, defteri kebir gibi ticari işletmenin hesaplarıyla ilgili olarak kanunda tutulacağı belirtilen defterlerle yönetim kurulu karar defteri ve genel kurul toplantı ve müzakere defteri gibi işletmenin muhasebesiyle ilgili olmamakla birlikte kanunda öngörülen diğer işlemlerin kaydedildiği defterlere ticari defterler denir.” şeklinde tanımlanmıştır.

Tutulması Zorunlu Defterler

TTK.m.66/1’e göre, gerçek kişi tacirler, işletmenin nitelik ve öneminin gerektirdiği tüm defterleri tutmakla yükümlüdürler. Ayrıca, işletmenin konusuna göre tutulması gerekli özel defterler ve saklanması gerekli evrak da söz konusudur.

TTK’nın “Defter tutma yükümlülüğü” başlıklı 64. maddesinin 3. fıkrasında Fiziki ortamda tutulan yevmiye defteri, defteri kebir ve envanter defteri ile dördüncü fıkrada sayılan defterlerin açılış onayları, kuruluş sırasında ve kullanılmaya başlanmadan önce noter tarafından yapılır. Bu defterler noter tarafından yapılacak  olan açılış onayına tabidir. Ticari Defterlere ilişkin tebliğ uyarınca; anonim ve sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketler pay defteri, yönetim kurulu karar defteri, genel kurul toplantı ve müzekkere defteri, limited şirketler ise pay defteri ve genel kurul toplantı ve müzekkere defteri tutmak zorundadır.

Avukat vekalet ücreti ne kadardır?

Avukat vekalet ücreti, hakkınızda yürütülecek işlem ve dava üzerinden belirlenmektedir.  Bilindiği üzere her yıl  Türkiye Barolar Birliği tarafından hazırlanan “Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi” yasalaşarak yürürlüğe girer.  Türk hukuku kapsamında görülen davalarda avukat vekalet ücreti, bu tarifede belirtilen ücretin altında bir tutar olarak belirlenemez. Dolayısıyla ticaret hukuku avukatı vekalet ücreti her zaman sabit ve kesin değildir. Bununla birlikte Baro tarafından belirtilen asgari ücret tarifesinin üzerinde bir avukatlık ücreti belirlenmesi mümkün olabilir. (2023 Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi için tıklayınız.)

İlgili yazılarımız;

• Ticaret hukuku
• Hukuk davaları
• İş Hukuku
• Ticaret hukukundan kaynaklı oluşan alacak davaları
• Sigorta Sözleşmesinden Doğan Tarafların Borç ve Yükümlülükleri
• Haksız Rekabet
• İflas ve iflasın ertelenmesi davaları
• Sigorta hukuku davaları
• İpoteğin fekki ve ihalenin feshi davaları
• Rekabet yasağına ilişkin davalar
• Kredi mektubu ve kredi emrini düzenleyen hükümler gereği açılacak davalar
• Saklama sözleşmeleri gereği açılacak davalar
• Bankalara ve diğer kredi kuruluşlarına, finansal kurumlara ve ödünç para verme şekli kapsamında olan davalar

Bizimle nasıl iletişime geçebilirsiniz?

Her türlü avukatlık ve hukuki danışmanlık hizmetleri hakkında bilgi almak için 0545 588 0258 numaralı telefondan numarası üzerinden tarafımıza ulaşabilir, her türlü sorunuz için irembikedemirhan@gmail.com adresine mail gönderebilirsiniz.

AV.İREM BİKE DEMİRHAN