Tenkis Davası Nedir? 2025

Tenkis, genel olarak “indirme, eksiltme, azaltma” anlamına gelir. Tenkis kavramı ise, miras bırakanın yapmış olduğu sağlararası ya da ölüme bağlı tasarruflarla saklı pay sahibi mirasçıların saklı paylarını ihlal etmesi durumunda sözü edilen mirasçılar tarafından talep edilen bir Miras Hukuku kurumudur.

Konuyla alakalı Yargıtay 7.Hukuk Dairesinin 2024/4052 E. 2024/5349 K. 28.11.2024 tarihli kararı şöyledir: ” O halde, somut uyuşmazlıkta tenkisi istenen mirasbırakanın sağlararası tasarruflarıdır. Miras bırakanın tasarruf nisabını aşan tüm ölüme bağlı tasarrufları tenkise tâbi iken, sağlararası tasarrufları ise sadece 4721 sayılı Kanun’un 565 inci maddesinde sayılan gruplardan birine ait olması durumunda tenkise tâbi tutulur. Maddeden anlaşıldığı üzere tenkise tabi sağlararası kazandırmaların ortak özellikleri mirasbırakan tarafından yapılan bir kazandırma olması ve bu kazandırmanın karşılıksız olmasıdır.

Ayrıca miras bırakanın bu tasarrufu yapma amacının, TMK m. 565 hükmünün ilk üç bendi bakımından bir önemi bulunmamaktadır. Buna karşılık; anılan hükmün son bendi kapsamında bir sağlar arası tasarrufun tenkis edilebilmesi için tasarrufun saklı pay kurallarını etkisiz kılma amacıyla yapıldığının açık olması gereklidir.”

Türk Medeni Kanunu’nun 514.maddesine göre; “miras bırakan, tasarruf özgürlüğünün sınırları içinde kalmak koşuluyla malvarlığının tamamında veya bir bölümünde vasiyetname ya da miras sözleşmesiyle tasarrufta bulunabilir.” Hükümde belirtilen miras bırakanın tasarruf özgürlüğünün sınırını, saklı pay sahibi mirasçıların saklı payları oluşturur.

Miras bırakanın serbestçe tasarruf edebileceği kısım, saklı paylar toplamı dışında kalan kısımdır. Miras bırakanın sözü edilen bu kısımda tasarruf özgürlüğü bulunmaktadır. Bu kısma hukukumuzda “tasarruf edilebilir kısım (tasarruf nisabı)” denilmektedir. Bu sebeple, miras bırakan mirasçıların saklı payları hariç olmak üzere, terekesinde her türlü tasarrufu gerçekleştirebilir. Miras bırakan bu tasarrufları sağlığında yapabileceği gibi, ölüme bağlı tasarruf biçiminde de yapabilir. Ancak miras bırakan sözü edilen tasarruflarla tasarruf özgürlüğünün sınırları aşarak saklı payları ihlal ederse, TMK m.560’ta öngörüldüğü üzre mirasçılar, saklı paylarını karşılığını elde edebilmek amacıyla tenkis talebinde bulunabilirler.

Tenkis Davası Ne Zaman Açılır?

Tenkis davası kural olarak miras bırakanın ölümü üzerine açılabilir. Çünkü saklı payın ve tasarruf edilebilir kısmın tespiti, terekenin miras bırakanın ölümü tarihindeki duruma göre yapılabilir. Bu nedenle saklı pay sahibi mirasçılar, henüz miras bırakan hayattayken miras bırakanın yaptığı tasarruflarla saklı payları zedelediği gerekçesiyle tenkis davası açamayacakları gibi ihtiyati tedbir gibi taleplerde de bulunamazlar. Her durumda miras bırakanın ölümünü beklemek zorundadır.

Tenkis Davası Açmak İçin Gereken Koşullar Nelerdir?

Tenkis davası, miras bırakanın yapmış olduğu tasarruflarla mirasçıların saklı paylarını elde etmelerini engellemesi durumunda, sözü edilen mirasçılar tarafından açılabilen bir davadır. TMK m.560/1’de saklı paylarının karşılığını alamayan mirasçıların, miras bırakanın tasarruf edebileceği kısmı aşan tasarruflarının tenkisi için dava açabilecekleri öngörülmüştür. Hükümden de anlaşılacağı üzere, tenkis davası açmak için iki koşulun bir arada bulunması gerekir. Bunlar:

• Miras bırakanın sağlararası ya da ölüme bağlı tasarruflarla tasarruf nisabını aşmış olması,
• Mirasçıların saklı paylarını elde edememiş olması.

Tereke Nasıl Hesaplanır?

Terekenin hesaplanması teknik bir konu olduğu için uygulamada net tereke hesabı bilirkişi marifetiyle yapılmaktadır. Net tereke belirlenirken terekenin aktifleri (mallar, paralar, alacaklar vs.) ve pasifleri (borçlar) bulunur ve aktiften pasifler çıkarılarak net tereke bulunur.

Terekeden Çıkarılacak Değerler Nelerdir?

Tereke ; miras bırakanın ölüm tarihi itibarıyla sahip olduğu ve mirasçılarına intikal edebilen mal, hak, alacak ve borçların tümüdür. TMK m.599’da da belirtildiği gibi, miras bırakanın ölümü üzerine, terekesindeki intikale elverişli her türlü hak ve borçlar (aktif ve pasifler), bir bütün halinde kendiliğinden ve kanun gereği mirasçılara geçer. Yani mirasçılar, sözü edilen mal, hak, alacak, taşınır, taşınmaz vb. üzerindeki zilyetliği doğrudan doğruya kazanırlar. Bunun için mirasçıların herhangi bir işlem yapmalarına ya da bir kabul beyanında bulunmalarına ihtiyaç yoktur. Miras hukukunda bu kurala “külli halefiyet (külli intikal)” adı verilir.

Miras bırakanın tasarruf nisabı, terekenin değerinden saklı paylar toplamının çıkarılması ile bulunur. Burada tereke 1 tam sayı olarak kabul edilirse, saklı paylar toplamını belirten kesrin 1’den çıkarılması sonucu tasarruf nisabı elde edilmiş olur. Örneğin; bir terekede saklı paylar toplamı ¾ ise, miras bırakanın tasarruf nisabı ¼olacaktır. Ancak bu oranın bulunması tek başına yeterli değildir. Bu oranın terekenin
parasal olarak ne kadarlık kısmına tekabül ettiği de saptanmalıdır. Dolayısıyla tasarruf nisabını bu şekilde belirledikten sonra, miras bırakanın tasarruf nisabını aşıp aşmadığının tespiti için terekenin parasal değeri de hesaplanmalıdır.

TMK m.507/II’de tasarruf nisabının hesaplanması için terekeden çıkarılması gereken değerler belirtilmiştir. Bu değerlerin, miras bırakanın ölüm tarihindeki terekesinin piyasa değerinden çıkarılması gerekir. Sözü edilen maddede bu değerler şunlardır:

•  Miras bırakanın borçları,
• Cenaze giderleri,
• Terekenin mühürlenmesi ve yazım giderleri,
• Miras bırakan ile birlikte yaşayan kişilerin üç aylık bakım giderleri,

Terekeye Eklenecek Değerler Nelerdir?

Miras bırakanın tasarruf nisabının belirlenmesi için net terekenin bilinmesi gerektiğini daha önce belirtmiştik. Ancak, yukarıda sayılan değerlerin terekeden çıkarılması, tenkise esas olacak net terekenin belirlenmesi bakımından yeterli değildir. Bunun için, kanunda öngörülen bazı değerlerin de terekeye eklenmesi gerekir. Terekeye eklenecek değerler şunlardır:

• Miras bırakanın denkleştirmeye tabi tasarrufları,
• Miras bırakanın tenkise tabi sağlararası tasarrufları,
• Hayat sigortası satın alma bedeli

Konula alakalı Yargıtay 7.Hukuk Dairesinin 2024/4467 E. 2024/5898 K. 23.12.2024 tarihli kararı şöyledir: ” Tereke denildiğinde akla ilk olarak miras bırakanın ölüm tarihinde sahip olduğu ve mirasçılara intikali elverişli olan mal ve haklar gelse de; tasarruf nisabının belirlenmesinde esas alınan tereke, yalnızca aktif değerlerden ibaret değildir. Net terekenin hesaplanabilmesi için miras bırakanın mal varlığının aktifine; denkleştirmeye tâbi tasarrufları (4721 sayılı Kanun md. 669), tenkise tâbi sağlararası tasarrufları (4721 sayılı Kanun md. 508, 565) ile hayat sigortası satın alma bedeli (4721 sayılı Kanun md. 509, 567) değerlerinin terekeye eklenmesi gerekir.

Buna karşılık miras bırakanın tenkise tâbi ölüme bağlı tasarrufları net terekenin hesabında terekenin aktifine eklenmez. Zira bu tasarruflar, miras açıldığı anda henüz terekeden çıkmamış olduğundan, böyle bir toplama yanlış ve yanıltıcı sonuçlar verir.”

Saklı Pay Nedir?

Saklı pay, TMK’ya göre miras bırakanın malvarlığından yasal olarak mirasçılara ayırması gereken asgari payı ifade eder. Saklı pay, mirasçılara öncelikli olarak tanınan ve miras bırakanın tasarrufta bulunma iradesi dikkate alınarak korunan bir haktır.

Tenkis Davası Açabilecek Saklı Paylı Mirasçılar Kimlerdir?

Tenkis davası açabilecek saklı paylı mirasçılar, Türk Medeni Kanunu’na göre aşağıdaki kişilerdir:

1.  Miras bırakanın altsoyu
2. Miras bırakanın ana babası
3. Miras bırakanın eşi

Saklı Paylı Mirasçıların Saklı Pay Oranları Nelerdir?

Saklı pay oranları, Türk Medeni Kanunu 506.maddede şöyle belirlenmiştir:

• Miras bırakanın altsoyunun (çocukları ve torunları) saklı pay oranı, yasal miras payının 1/2′ si kadardır.
• Miras bırakanın anne ve babasının her biri için saklı pay oranı, yasal miras payının 1/4’ü kadardır.
• Miras bırakanın eşinin saklı pay oranı, sağ kalan eşin saklı payı belirlenirken hangi zümre ile beraber mirasçı olduğuna göre değişiklik göstermektedir. Sağ kalan eş, altsoy veya anne ve baba zümresiyle birlikte mirasçı olmuşsa, saklı pay oranı, yasal miras payının tamamıdır. Diğer hallerde ise yasal miras payının 3/4’ü kadar saklı paya sahip olacaktır.

Tenkise Tabi Olan Tasarruflar Nelerdir?

• Miras bırakanın, mirasçılık sıfatını kaybeden yasal mirasçıya miras payına mahsuben yapmış olduğu sağlararası kazandırmalar,
• Geri verilmemek kaydıyla altsoyuna malvarlığı devri veya borçtan kurtarma yoluyla yaptığı kazandırmalar ya da alışılmışın dışında verilen çeyiz ve kuruluş sermayesi,
• Miras haklarının ölümünden önce tasfiyesi maksadıyla yapılan kazandırmalar,
• Miras bırakanın serbestçe dönme hakkını saklı tutarak yaptığı bağışlamalar ve ölümünden önceki bir yıl içinde adet üzere verilen hediyeler dışında yapmış olduğu bağışlamalar,
• Miras bırakanın saklı pay kurallarını etkisiz kılmak amacıyla yaptığı açık olan kazandırmalar.

Tenkise Tabi Olmayan Tasarruflar Nelerdir?

Tenkise tabi tasarruflar, emredici biçimde ve sınırlı sayıda düzenlenmiştir. Bu nedenle, kanunda düzenlenmiş olan sağlararası tasarruflar, ivazsız olarak yapılmış olsalar bile tenkise tabi tutulmazlar. Uygulamada en sık karşılaşılan örnekler şunlardır:

• Adetler gereğince verilen hediyeler,
•  Miras bırakanın serbestçe dönme hakkını saklı tutmadığı ve ölümünden önceki bir yıldan daha önce yapmış olduğu bağışlamalar,
•  Ahlaki bir ödevin yerine getirilmesi amacıyla verilen şeyler,
• Kazanılmış haktan feragat edilmesi,
• Eşler arasında mal rejiminden kaynaklanan talepleri.

Tenkis Davası Açabilecek Kişiler Kimlerdir?

1. Saklı paylı mirasçılar
2.  Saklı paylı mirasçıların alacaklıları
3.  İflas masası

Tenkis Davası Kime Karşı Açılır?

Tenkis davasında davalılar; miras bırakanın tasarruf oranını aşarak saklı paylara tecavüz ederek ve kanunen tenkise tabi tutulan kazandırmaların yapıldığı kişilerdir. Bunlar üçüncü kişiler veya mirasçılar olabilir. Kazandırma yapılan kişinin ölmüş olması durumunda mirasçıları davalı olacaktır. Kazandırma birden fazla ve farklı kişilere yapılmış ise birden fazla kişi davalı olacaktır. Mirasçı bunların tümünü dava etme hakkına sahip ise de buna mecbur değildir. Ancak bunun sonuçlarına katlanmak zorunda kalacaktır. Çünkü tenkiste sıra kuralları aleyhe sonuçlar doğurabilir.

Tenkise Tabi Tasarruflarda Sıralama Nasıl Olur?

Tenkiste sıra, Türk Medeni Kanunu m.570’te düzenlenmiştir. Buna göre:

1. Öncelikle ölüme bağlı tasarruflardan, her birinden orantılı olarak yapılır.
2.  Saklı pay ihlalinin devam etmesi halinde, ikinci olarak sağlararası tasarruflardan, en yeni tarihliden en eski tarihliye doğru tenkis yapılır.
3.  Saklı pay ihlali hala giderilmezse kamu tüzel kişileri ile kamuya yararlı dernek ve vakıflara yapılan ölüme bağlı tasarruflar ve sağlararası kazandırmalar en son sıra ile tenkis edilir.

Konula alakalı Yargıtay 7.Hukuk Dairesinin 2024/2328 E. 2024/4144 K. 30.09.2024 tarihli kararı şöyledir: “. Diğer yandan, sabit tenkis oranının her bir davalı yönünden yapılan kazandırmalar için ayrı ayrı hesap edilmesi, bununla birlikte saklı paylı mirasçıların ise saklı paylarının düşülmesi ve tenkiste sıra gözetilmesi gerekirken bu hususa dikkat edilmeksizin düzenlenen bilirkişi raporunun da hükme esas alınması doğru görülmemiştir. Nitekim davalı … ve davalı …’e yapılan kazandırmaların miktarları farklı olup her bir davacının saklı payının her bir davalıya yapılan kazandırma tutarına oranlanması gerekmektedir. Aksi düşünce ile yapılan hesaplamada daha az kazandırmada bulunulan davalıya, fazla kazandırmada bulunulan davalının kazandırma miktarının yüklenmesi anlamına gelecektir.”

Tenkis Davasında Kullanılabilecek Deliller Nelerdir?

Tenkis davasında en önemli delil, miras bırakanın vasiyetnamesi veya bağış ile ilgili yazılı belgelerdir. Vasiyetname, miras bırakanın ölümünden sonra düzenlenen vasiyetname, mirasın nasıl paylaştırıldığını gösteren bir belgedir. Eğer mirasçıların yasal payları ihlal edilmişse, vasiyetnamenin içeriği mahkeme tarafından incelenir.

• Miras Bırakanın Malvarlığını Gösteren Belgeler
• Nüfus Kayıtları
• Tanıklar

Tenkis Talebi Defi Olarak İleri Sürülebilir Mi?

Yukarda anlatılan tenkisin dava yoluyla ileri sürülmesinden ayrı olarak tenkis iddiası def’i yoluyla da ileri sürebilir. Yani tenkis davasının sürelerini kaçırmış olup tenkis davası açamayan saklı paylı mirasçı tenkisi, kendisine yönelik taleplere karşı def’i yoluyla ileri sürebilir. Ancak bu def’i saklı paylı mirasçıya tenkise konu kazandırmanın lehdarı tarafından yöneltilecek her talepte ileri sürülemez.

Sadece kazandırma lehdarının doğrudan bu kazandırmaya dayanarak kazandırma konusu malın veya paranın kendisine verilmesine yönelik taleplerine karşı ileri sürülebilir. Yani tenkise tabi talepler ifa edildikten sonra başka talep söz konusu olduğunda bu taleplere karşı tenkis def’i ileri sürülemez.

Tenkis def’i hakim tarafından göz önüne alınmayıp saklı paylı mirasçıya karşı açılan davada bu mirasçı tarafından açıkça ileri sürülmelidir. Şayet birden fazla saklı paylı mirasçıya karşı dava açılmış ise bu def’i ancak ileri süren lehine etkili olur. Tenkis def’inin ileri sürülmesi herhangi bir süreye tabi değildir. Ancak bundan açık veya örtülü feragat mümkündür.

Tenkis Davasında Görevli ve Yetkili Mahkeme Neresidir?

Tenkis davası, miras bırakanın son yerleşim yeri mahkemesinde açılır, miras bırakanın Türkiye’de yerleşim yeri bulunmuyorsa, miras bırakanın taşınmaz malvarlığının bulunduğu yerde de tenkis davası açılabilir. Görevli mahkeme ise Asliye Hukuk Mahkemesidir.

Tenkis Davasında Zamanaşımı Süresi Ne Kadardır?

Tenkis davasında zamanaşımı süresi mirasçıların saklı paylarına tecavüz edildiğini öğrendikleri andan itibaren bir yıldır. Vasiyetnameler hakkında açılacak davalar vasiyetnamenin açıldığı tarihten ve diğer tasarruflar hakkında mirasın açılmasından itibaren on yıl geçmekle düşer.

Tenkis Davasında Faiz Talep Edilebilir Mi?

Tenkis davalarında faize hükmedilmesi mümkündür. Ancak bunun için bazı koşulların varlığı gerekir. Bu koşullar şunlardır:

•  Faiz talebi davacı tarafından ileri sürülmelidir,
• Faiz talebi 1 yıllık hak düşürücü süre içerisinde ileri sürülmelidir.

Tenkis Davasında Yargılama Harcı ve Giderleri Nasıl Alınır?

Tenkis davasında yargılama harcı ve giderleri, HMK m.323-333 hükümlerine tabidir. Bu dava hukuki niteliği itibariyle belirsiz alacak davası olduğundan davacının dava açarken talep konusunun miktarını tam ve kesin olarak belirleyebilmesi mümkün değildir. Bu nedenle davacı, dava dilekçesinde asgari bir miktar göstererek dava açmaktadır. Bunun sonucu olarak, davacının göstermiş olduğu bu asgari miktar üzerinden harç alınır. Dava sonucunda ihlal edilen saklı pay miktarının davacının dilekçesinde göstermiş olduğu miktardan daha fazla olduğu anlaşılırsa, eksik kalan bu harç davacı tarafından tamamlanır.

Tenkis Hakkından Feragat Etmek Mümkün Mü?

Saklı paylı mirasçılara tanınan yenilik doğuran bir hak niteliğinde olan tenkis davası açma hakkından feragat etmek mümkündür. Bu haktan ancak miras bırakanın ölümünden sonra feragat edilebilir.

Tenkis Davasının Sonucunda Geri Verme Yükümlülüğü Nasıl Gerçekleşir?

Saklı paylı mirasçının saklı payını ihlal eden tasarruflara karşı açmış olduğu tenkis davasının olumlu sonuçlanması halinde, söz konusu tasarruf mirasın açıldığı tarihten itibaren geçerli olmak üzere, saklı payı ihlal ettiği ölçüde kısmen ya da tamamen hükümsüz hale gelir. Bunun sonucu olarak, saklı paylı mirasçı henüz ifa etmemiş olduğu tasarrufu ifa etme borcundan da tasarrufun hükümsüz hale geldiği ölçüde kurtulmuş olur. Burada tasarrufun ifası henüz gerçekleşmediğinden, yani saklı paylı mirasçılar söz konusu tasarrufta zilyet olduğundan, kazandırma lehtarının geri verme yükümlülüğünden de söz edilemez.

Avukat vekalet ücreti ne kadardır?

Avukat vekalet ücreti, hakkınızda yürütülecek işlem ve dava üzerinden belirlenmektedir.  Bilindiği üzere her yıl  Türkiye Barolar Birliği tarafından hazırlanan “Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi” yasalaşarak yürürlüğe girer.  Görülen davalarda avukat vekalet ücreti, bu tarifede belirtilen ücretin altında bir tutar olarak belirlenemez, dolayısıyla  her zaman sabit ve kesin değildir. Bununla birlikte Baro tarafından belirtilen asgari ücret tarifesinin üzerinde bir avukatlık ücreti belirlenmesi mümkün olabilir. (2024 -2025 Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi için tıklayınız.)

İlgili yazılarımız;

• Tenkis Davası
• Mirasta Denkleştirme Davası Nedir? 2025
• Muris Muvazaası (Mirastan Mal Kaçırma) Davası Nedir? 2025
• İzale-i Şuyu (Ortaklığın Giderilmesi) Davası Nedir? 2025

Bizimle nasıl iletişime geçebilirsiniz?

Her türlü avukatlık ve hukuki danışmanlık hizmetleri hakkında bilgi almak için 0545 588 0258 numarası üzerinden tarafımıza ulaşabilir, her türlü sorunuz için irembikedemirhan@gmail.com adresine mail gönderebilirsiniz. Ücretli danışmanlık veya avukatlık hizmeti almak için tarafımız ile iletişime geçebilirsiniz. (Avukatlık Kanunu uyarınca ücretsiz danışmanlık ve bilgi verme hizmetimiz bulunmamaktadır.

AV. İREM BİKE DEMİRHAN