Gaiplik Kararı

Gaiplik kararı, ölüm tehlikesi içinde kaybolmuş ya da kendisinden uzun bir süre haber alınamayan ve ölme olasılığı yüksek olan kişilerin, mahkeme kararı ile hukuki olarak kişiliğine son verilmesine denir.

Gaiplik Süresi Ne Kadardır?

Gaiplik kararının istenebilmesi için, ölüm tehlikesinin üzerinden en az bir yıl veya son haber tarihinin üzerinden en az beş yıl geçmiş olması gerekir. Mahkeme, gaipliğine karar verilecek kişi hakkında bilgisi bulunan kimseleri, belirli bir sürede bilgi vermeleri için usulüne göre yapılan ilânla çağırır. Bu süre, ilk ilânın yapıldığı günden başlayarak en az altı aydır.

Gaiplik Şartları Nedir?

Bir kimsenin gaipliğine, TMK m.32 gereği, ya ölüm tehlikesi içinde kaybolmuş olması ya da kendisinden uzun zamandan beri haber alınamıyorsa ölümü hakkında kuvvetli olasılık bulunması halinde karar verilebilir. Bunlar TMK’nın aradığı maddi koşullar olup birbirinden bağımsız ve ayrı olarak değerlendirilir. Gaiplik kararı verilebilmesi için söz konusu maddi koşullardan birinin varlığı gerekli ve yeterlidir.

• Ölüm tehlikesi içinde kaybolma veya kendisinden uzun zamandan beri haber alınamama gerçekleşmelidir.
• Yasal bekleme süreleri geçmelidir.
• Hakları ölüme bağlı olanlar tarafından başvuru yapılmalıdır.

Gaiplik Davasını Kimler Açabilir?

Gaiplik kararı istemeye yetkili olan kişiler “hakları ölüme bağlı olanlar” olarak tanımlanmaktadır.

Hakları ölüme bağlı olan kişiler;

• Gaiplik kararı verilmesi istenen kişinin eşi,
• Yasal veya atanmış mirasçıları,
• Belirli mal vasiyeti alacaklıları,
• Eşyası üzerinde gaip lehine intifa veya oturma gibi sınırlı ayni hak kurulmuş kişi,
• Vasiyeti yerine getirme görevlisi olarak sayılmaktadır.

Hazinenin Talebi ile Gaiplik Kararı Verilmesi

Bir kimsenin gaipliğine Hazinenin talebi üzerine hükmedilmesi mümkündür.  “Sağ olup olmadığı bilinmeyen bir kimsenin malvarlığı veya ona düşen miras payı on yıl resmen yönetilirse ya da malvarlığı böyle yönetilenin yüz yaşını dolduracağı süre geçerse, Hazinenin istemi üzerine o kimsenin gaipliğine karar verilir.” şeklindedir. Bu halde TMK m.32/I’de gaiplik kararı için mahkemeye başvurmaya yetkili olan kimselerin istemi gerekmeksizin doğrudan doğruya Hazine gaiplik kararı talep etmektedir. Diğer yetkili kimselerden farklı olarak, Hazine, TMK m. 588/I’de sayılan şartlar gerçekleştiği vakit gaiplik davası açmaya mecburdur, bu konuda takdir yetkisi bulunmamaktadır.

Gaibin Mirası

Gaiplik kararı ile gaibin terekesi mirasçılarına geçtiği için mirasçıların kim olduğunun tespit edilmesi gerekmektedir. Kural olarak, miras bırakanın öldüğü sırada sağ olan mirasçıları terekeyi alma hakkına sahip olurlar. Gaiplik kararı geçmişe etkili olduğu için gaip bakımından bu husus ölüm tehlikesi veya son haber tarihi bakımından belirlenir. Ölüm tehlikesi veya son haber tarihi itibarıyla hayatta olan mirasçılara gaibin terekesi intikal eder. Örneğin, kişinin ölüm tehlikesi içinde kaybolmasından sonra, fakat hakkında gaiplik kararı alınmasından önce eşi ölmüş olursa, eş gaibe mirasçı olur.

Üstün Dereceli Mirasçıların Ortaya Çıkması

Gaip ortaya çıkarsa veya üstün hak sahibi olduklarını ileri sürenler bu sıfatlarını ispat ederlerse, tereke mallarını teslim almış olanlar, aldıkları malları zilyetlik kuralları uyarınca geri vermekle yükümlüdürler. Bu kapsamda zilyetlik kuralları uyarınca iadenin nasıl yapılacağını incelemek yerinde olur. Zilyetliğin geri verilmesinde uygulanacak hükümler) zilyedin iyiniyetli olup olmamasına göre değişmektedir. İyiniyetli geri vermekle yükümlü zilyet bakımından TMK m.993/I uygulanır. Buna göre, eşyanın kullanılması veya eşyadan yararlanılması zilyedin karineyle mevcut hakkına uygun şekilde olmuşsa, söz konusu kullanma ve yararlanma sebebiyle geri vermekle yükümlü olunan kimselere tazminat ödenmez.

Gaibin Mirasçı Olması

Gaiplik kararı geçmişe etkili olarak hüküm ifade ettiği için hakkında gaiplik kararı bulunan bir kimsenin ölüm tehlikesi içinde kaybolma veya son haber tarihinden sonra mirasçı olabilmesi mümkün değildir. Bu tarihlerden sonra gaibin karineyle ölmüş olduğu kabul edildiği için, terekenin intikali bakımından kendisinin miras bırakanın ölümü anında sağ olmadığı kabul edilir. Dolayısıyla, gaibin mirasçı sıfatını haiz olup olmadığı miras bırakanının ölüm tarihinin gaiplik kararının hüküm ifade ettiği tarihten önceye mi sonraya mı denk geldiğine göre belirlenir.

Gaibin miras bırakanı, gaiplik kararının hüküm ifade ettiği an olan ölüm tehlikesi içinde kaybolma veya son haber tarihinden sonra hayatını kaybetmişse, miras bırakan hayatını kaybettiğinde henüz gaiplik kararı verilmemiş olsa da gaip mirasçı olamaz. Ancak miras bırakan, gaibin ölüm tehlikesi içinde kaybolması veya kendisinden alınan son haber tarihinden önce ölürse, gaip, mirasçı sıfatını haiz olur, miras paylaşımı onun varlığı dikkate alınarak yapılır.

Gaibin Yaşadığının Ortaya Çıkması

Hakkında gaiplik kararı verilmesi talep edilen kişinin ilan süresi dolmadan ortaya çıkması veya kendisinden haber alınması ya da ölmüş olduğu tespit edilirse, gaiplik istemi düşecektir.  Hakkında gaiplik kararı verilmesi talep edilen kişi hakkında gaiplik kararı verilirse ve gaip, kendisi hakkında gaiplik kararı verilmesi akabinde ortaya çıkacak olursa, mirasçıların miras mallarını gaibe geri verme yükümlülüklerini yerine getirmeleri gerekecektir.

Boşanma ve Evliliğin Feshinde Gaiplik Kararı

Hakkında gaiplik kararı olan kişi kendiliğinden boşanmış olmaz. Boşanma için bir talep olması gerekir  ve karar mahkemece verilir.  Evliliğin feshi, gaiplik istemiyle birlikte sulh hukuk mahkemesinden talep edilebileceği gibi gaiplik istemiyle beraber olmaksızın aile mahkemesinden de talep edilebilir.

Evliliğin feshine karar verilmediği müddetçe gaipliğine karar verilen kişinin eşinin evlenmesi mümkün değildir çünkü gaip ile eşi arasındaki evlilik birlikteliği hukuken devam etmektedir.

Gaiplik Kararı Sonrası Kütük İşlemleri

Ölüm tehlikesi içinde kaybolan yahut kendisinden uzun zamandır haber alınamayan bir kişi hakkında gaipliğe karar verilmesi halinde, kütük işlemlerinin nasıl olacağı hususu Türk Medeni Kanununun 45. maddesinde düzenlenmiştir.

Madde 45- Gaiplik kararı, hâkimin bildirmesi üzerine, ölüm kütüğüne kaydolunur. sebepleriyle zorunlu olan değişiklikler, ilgilinin kütükteki kaydının düşünceler sütununa yazılarak yapılır.

Gaiplik Davasında Görevli ve Yetkili Mahkeme

Gaiplik davasında görevli mahkeme sulh hukuk mahkemesidir. Gaiplik davası kişinin son yerleşim yeri mahkemesinde açılacaktır. Hakkında gaiplik kararı verilecek kimsenin Türkiye’de yerleşim yerinin olmaması halinde ise, dava bu kişinin nüfusa kayıtlı olduğu yerde açılır.

Gaiplik Kararı İle İlgili Örnek Yargıtay Kararları

YARGITAY 18.Hukuk Dairesi Esas: 2015/ 10885 Karar: 2016 / 6792 Karar Tarihi: 28.04.2016:

“…Dava konusu olayda, mahkemece 836 ada 10 parsel sayılı taşınmazın hissedarları olan …, …, … ve …’in gaipliğine karar verilmiş ise de, gaipliğine karar verilen kişilerin nüfus kayıtlarından ayrıntılı araştırılıp ölü mü sağ mı oldukları, bu kişilerden en son haber alma tarihi tespit edilmemiştir. Bu itibarla, gaiplikleri istenilen …, …, … ve …’in nüfus kayıtları getirtilerek açık kimlik bilgileri, ölü mü sağ mı oldukları tespit edilip gerekli araştırma yapılarak en son haberin alındığı tarih belirlenip bu tarihin karar yerinde açıkça gösterilmesi gerekirken eksik inceleme ve yetersiz araştırma ile infazda tereddütlere neden olacak şekilde yazılı biçimde davanın kabulüne karar verilmesi doğru görülmemiştir…’

YARGITAY 5.Hukuk Dairesi Esas: 2023/ 640 Karar: 2023 / 2685 Karar Tarihi: 20.03.2023:

“…Gaipliği istenilen kişinin adres kayıt sistemine kayıtlı en son adresinin … Şahinbey/Gaziantep olduğu gerekçesiyle yetkisizlik kararı verilmiştir.

Gevaş İlçe Jandarma komutanlığı tarafından yapılan araştırmada gaipliği istenilen kişinin son yerleşim yeri adresinin … Yüreğir/Adana olduğunun bildirildiği gerekçesiyle yetkisizlik kararı verilmiştir.

Uyuşmazlık, 4721 sayılı Türk Medenî Kanunu’nun (4721 sayılı Kanun) 32 nci maddesi uyarınca gaipliğe karar verilmesi istemine ilişkindir.

. Farklı bölge adliye mahkemelerinin yargı çevresinde kalan ilk derece mahkemeleri ile bölge adliye mahkemeleri arasındaki yetki ve görev uyuşmazlıklarının giderilmesi isteminin hukuki dayanağı, 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun (6100 sayılı Kanun) 21 ve 22 nci maddeleri ile 5235 sayılı Adlî Yargı İlk Derece Mahkemeleri ile Bölge Adliye Mahkemelerinin Kuruluş, Görev ve Yetkileri Hakkında Kanun’un (5235 sayılı Kanun) 36 ncı maddesinin üçüncü fıkrasında yer alan düzenlemelerdir. 4721 sayılı Kanun’un “Gaiplik kararı” başlıklı 32 nci maddesi şöyledir

“Ölüm tehlikesi içinde kaybolan veya kendisinden uzun zamandan beri haber alınamayan bir kimsenin ölümü hakkında kuvvetli olasılık varsa, hakları bu ölüme bağlı olanların başvurusu üzerine mahkeme bu kişinin gaipliğine karar verebilir. Yetkili mahkeme, kişinin Türkiye’deki son yerleşim yeri; eğer Türkiye’de hiç yerleşmemişse nüfus sicilinde kayıtlı olduğu yer; böyle bir kayıt da yoksa anasının veya babasının kayıtlı bulunduğu yer mahkemesidir.”

 4721 sayılı Kanun’un “Yerleşim yeri” başlıklı 19 uncu maddesinin birinci fıkrası şöyledir:

“Yerleşim yeri bir kimsenin sürekli kalma niyetiyle oturduğu yerdir.”

Dosya kapsamından, gaipliği istenilenin 2012 yılında kaybolmadan önceki son adresinin Adana ili Yüreğir ilçesi olduğu anlaşılmaktadır. Bu durumda uyuşmazlığın, Adana 4. Sulh Hukuk Mahkemesinde görülüp sonuçlandırılması gerekmektedir.

Açıklanan sebeplerle; 6100 sayılı Kanun’un 21 ve 22 nci maddeleri ile 5235 sayılı Kanun’un 36 ncı maddesinin üçüncü fıkrası gereğince Adana 4. Sulh Hukuk Mahkemesinin YARGI YERİ OLARAK BELİRLENMESİNE, 20.03.2023 tarihinde oy birliğiyle kesin olarak karar verildi.”

Avukat vekalet ücreti ne kadardır?

Avukat vekalet ücreti, hakkınızda yürütülecek işlem ve dava üzerinden belirlenmektedir.  Bilindiği üzere her yıl  Türkiye Barolar Birliği tarafından hazırlanan “Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi” yasalaşarak yürürlüğe girer.  Aile hukuku kapsamında görülen davalarda avukat vekalet ücreti, bu tarifede belirtilen ücretin altında bir tutar olarak belirlenemez. Dolayısıyla vekalet ücreti her zaman sabit ve kesin değildir. Bununla birlikte Baro tarafından belirtilen asgari ücret tarifesinin üzerinde bir avukatlık ücreti belirlenmesi mümkün olabilir.(2023 Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi için tıklayınız.)

İlgili yazılarımız;

• Gaiplik Kararı
• Nüfus kaydının düzeltilmesi davası
• Soyadı değişikliği davası
• İsim değiştirme davası
• Boşanma hukuku
• Yaş düzeltme davası
• Cinsiyet değişikliği davası
• Kaza-i rüşt davası
• Cinsiyet değiştirme davası
• Yönetim planı,
• Vesayet ve vasi tayini,
• Aile konutu şerhi konulması ve kaldırılması,
• Ortaklığın giderilmesi/İzale-i şuyu davası
• Terekeye temsilci ataması,
• Hukuk davaları

Bizimle nasıl iletişime geçebilirsiniz?

Her türlü avukatlık ve hukuki danışmanlık hizmetleri hakkında bilgi almak için 0545 588 0258 numaralı telefondan numarası üzerinden tarafımıza ulaşabilir, her türlü sorunuz için irembikedemirhan@gmail.com adresine mail gönderebilirsiniz. Ücretli danışmanlık veya avukatlık hizmeti almak için tarafımız ile iletişime geçebilirsiniz. (Avukatlık Kanunu uyarınca ücretsiz danışmanlık ve bilgi verme hizmetimiz bulunmamaktadır.)

AV.İREM BİKE DEMİRHAN